Lise öğrencilerinde okul terki riskinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada lise öğrencilerinin okul terki davranışlarını yordayan değişkenlerin neler olduğu incelenmiştir. Bu amaçla, aile, arkadaş, eğitim, benlik saygısı ve gündelik sıkıntılar ile bazı demografik değişkenlerin okul terkini anlamlı biçimde yordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırma, üç farklı çalışma grubu ile gerçekleştirilmiştir. Birinci grup, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Hatay ili merkez ilçede yaşayan ve son iki sene içinde okulu terketmiş olan 24 bireyden oluşmuştur. Bu grup ile yüzyüze görüşmeler yapılmış ve okul terkinin nedenlerine ilişkin nitel veriler toplanmıştır. İkinci grupta 2012-2013 eğitim-öğretim yılında İzmir ili merkez ilçede yaşayan ve örgün eğitimi terk ederek daha sonra dört farklı meslek lisesi bünyesinde mesleki açıköğretim lisesi programlarına devam eden 454 öğrenci yer almıştır. Bu öğrenciler ile Okul Yaşantıları Ölçeğinin (OYÖ) psikometrik özellikleri incelenmiştir. Üçüncü çalışma grubunda İzmir ili merkez ilçesinde yer alan bir Anadolu Lisesi, bir Meslek Lisesi ve bir genel liseye devam eden 906 öğrenci yer almıştır. Bu gruptan elde edilen veriler analiz edilerek okul terki riskini yordayan faktörlerin neler olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın yordanan değişkeni okul terki riskidir ve okul terki riski, araştırmacı tarafından geliştirilen `Okul Yaşantıları Ölçeği (OYÖ)` kullanılarak ölçülmüştür. Yordayıcı değişkenlere ilişkin veriler ise `Gündelik Sıkıntılar Ölçeği`, `Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği` ve `Demografik Bilgi Formu` kullanılarak toplanmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin istatistiksel analizleri, SPSS 17.0 ve LISREL paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Lise öğrencilerinin okul terki davranışını yordayan değişkenlerin belirlenmesi amacıyla çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırmada hata payı .05 olarak alınmıştır. Çoklu regresyon analizi sonuçları, okul terkini yordayan değişkenlerin cinsiyet, sınıf düzeyi, akademik başarı düzeyi, okul değiştirme, kardeş sayısı, gündelik sıkıntılar- aile sıkıntıları, arkadaş çevresi sıkıntıları, öğretim yaşamı sıkıntıları ve geniş çevre sıkıntıları değişkenlerinin olduğunu göstermiştir. Nitel veri analizleri ise okul terkinde rol oynayan en önemli faktörlerin akran etkisi ve akademik başarısızlık olduğunu göstermiştir. Ayrıca okul terki davranışının en sık sergilendiği sınıf düzeyinin ise dokuzuncu sınıf düzeyi olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarından elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılarak yorumlanmıştır. Bu bulgular doğrultusunda, olarak okul terki ile ilgili araştırmalar ve okul terkinin önlenmesi ve azaltılmasına dönük olarak uygulamalar konusunda önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Lise öğrencisi, okul terki, gündelik sıkıntılar, benlik saygısı, okul yaşantıları

This study investigates variables causing drop-out among high school students. In this respect, whether variables like family, friends, self-esteem, daily hassles and certain demographic characteristics meaningfully affect school drop-out has been examined. The research has been carried out with three different study groups. The first group is composed of 24 individuals who lived in Hatay province during 2011-2012 Education Years, and has left school within the last two years. The members of this group have been interviewed face to face, and quantitative data has been gathered related to the reasons of school drop-out. The second study group is composed of 454 individuals who had attended four different vocational schools, later had left them and they lived in İzmir during 2012-2013 Education Years, and had attended Open Education High School programs later on. With these students, psychometric properties of School Experience Scale (SES) have been investigated. In the third study group, 906 students from an Anatolian High School, a Vocational School and a Common High School from İzmir province have taken place. By analyzing the data gained from this group, factors predicting school drop-out risk have been detected. The predicting variable of the research is school drop-out risk, and this risk has been tested by `School Experience Scale (SES)` developed by the researcher. Variables on predicting variables have been collected by using `Daily Hassles Scale`, `Rosenberg Self-Esteem Scale` and `Demographic Information Form`. Statistical analysis of the data gained through the research has been analyzed by using SPSS 17.0 and LISREL packaged software. In order to determine the predictors of school drop-out variables, multiple regression analysis has been employed. Error margin of the research is 0.5. The multiple regression analyses revealed that the predictors of school drop-out are gender, grade, academic success, school change, number of siblings and daily, family related, friendship related, education related and social environment related hassles. Moreover, it was the ninth grade during which the drop-out behavior observed most frequently. Also, the results of the analysis have been discussed and commented on in the light of the school drop-out literature. Based on the findings, specific recommendations have been made on applications related to lowering down the number of school drop-outs and preventing them. Keywords: High school student, school drop-out, daily hassles, self-esteem, school experience.