Bir çeviri nesnesi olarak mekân ve `Biçem alıştırmaları` metni üzerinden disiplinlerarası bir çeviri araştırması

Abstract

Bu çalışmada çeviri kavramına, hem dil disiplinleri kapsamındaki tartışmalar ışığında, hem de daha geniş bir perspektiften, yaratıcılığın söz konusu olduğu tüm alanlarda var olan bir yeniden üretme eylemi olarak bakılmıştır. Bu bağlamda, çeviri eyleminin yaratıcı yönünü tasarlama eylemiyle yan yana getirerek, bir tasarım nesnesi olan mekânı bir çeviri nesnesi olarak yeniden tanımlamak amaçlanmıştır. 1960'ta Fransa'da kurulmuş bir oyun kulübü olan Oulipo (Potansiyel Edebiyat Atölyesi) grubunun deneysel üretimleri, çeviriyi bir iletişim problemini çözmenin ötesinde yazma eylemindeki yaratıcılığı geliştiren bir eylem olarak ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca Oulipo grubunun kendine özgü teknikleri, disiplinlerarası çevirilerle edebiyat haricindeki alanlara da uyarlanmıştır. Raymond Queneau'nun bir hikâyenin 99 çeşitlemesiyle dilin olanaklarını araştıran, çeviri ve yaratıcılıkla güçlü bağlar kuran Exercices de Style (Biçem Alıştırmaları) adlı Oulipocu metni, bu çalışmada bir kaynak metin olarak incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, başka dillere ve başka disiplinlere pek çok kez çevrilmiş olan bu eserin mekânsal bir çevirisi denenmiştir. Bu önermede üretilen 33 çeşitlemeyle Oulipo'nun mekânsal üretim ortamındaki potansiyeli araştırılmıştır.

In this study, it is aimed to look at the concept of translation as a reproduction action that exists in all areas in which creativity exists, both in the light of discussions within the context of language disciplines and from a wider perspective. In this context, it has been tried to redefine the space which is a design object as a translation object by bringing together with the creative aspect of translation action. The experimental production of the Oulipo (Workshop of Potential Literature) group, a game club founded in France in 1960, highlights the translation as an action that improves creativity in writing, beyond solving a communication problem. Furthermore, the unique techniques of Oulipo group have been adapted into the other interdisciplinary areas besides of literature. Raymond Queneau's Oulipian text of `Exercices de Style` (Exercises in Style), which explores the possibilities of language with 99 varieties of a story and establishes strong bonds with creativity and translation, is examined as a source text in this study. In the last part of the study, a spatial translation of this work, which has been translated many times into other languages and other disciplines, is tried. The potential of Oulipo in spatial production environment is investigated with 33 variations produced in this proposition.