Siber zorbalıkla ilgili değişkenlerin incelenmesi ve gerçeklik terapisi yönelimli bir müdahale programının siber zorbaca davranışlar üzerindeki etkisi

Abstract

Bu araştırma giderek yaygınlaşan bir problem olan siber zorbalığı yordayan değişkenlerin neler olduğunu incelemek ve siber zorbaca davranışlarda bulunan ergenlere yönelik gerçeklik terapisi perspektifinde bir grupla psikolojik danışma programı geliştirip etkililiğini test etmeyi amaçlamaktadır.Bu amaç doğrultusunda iki çalışma yapılmıştır. İlk çalışma ilişkisel tarama türünde olup yaşları 14 ile 19 arasında değişen (¯X=16,2) 229?u kız, 279?u erkek toplam 508 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Bu çalışmada siber zorbaca davranışların çatışma eğilimi, öfke ve öfke ifade tarzları, saldırganlık, empatik eğilim ve benlik saygısı, bazı demografik değişkenler tarafından yordanıp yordanmadığı incelenmiştir. Araştırmada demografik değişkenler ile siber zorbalık arasındaki ilişki T-Testi, Pearson korelesyon analizi ve ANOVA testi ile incelenmiştir. Diğer değişkenler ile siber zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi için aşamalı regresyon analizi yapılmıştır. İnceleme sonucunda siber zorbaca davranışların yüksekten düşüğe doğru sırasıyla benlik saygısı, dolaylı saldırganlık, aktif çatışma, öfke, empatik eğilim ve fiziksel saldırganlık değişkenlerince yordandığı anlaşılmıştır. Bu değişkenler birlikte siber zorbaca davranışların % 23,4?ünü açıklamaktadır. Benlik saygısı ve empatik eğilim siber zorbaca davranışları negatif yönde, aktif çatışma, öfke ve fiziksel saldırganlık ise pozitif yönde yordamaktadır. Ayrıca siber zorbalığın cinsiyet, anne ve babanın eğitim durumu, kişinin kendisine ait bir bilgisayarının olması, interneti kullanma amacı, interneti kullanma süresi ve sıklığı ve mobil araçlarla internete bağlanma durumuna göre farklılaştığı anlaşılmıştır. Buna göre siber zorbaca davranışlar erkeklerde, annesi üniversite mezunu ya da babası okuryazar olmayanlarda, sadece kendi kullanımı için bir bilgisayarı olanlarda, interneti kullanma süresi ve sıklığı fazla olanlarda, mobil internet kullananlarda siber zorbaca davranışların daha fazla olduğu anlaşılmıştır. İkinci çalışma kapsamında yapılan deneysel çalışmada siber zorbaca davranışları azaltmayı amaçlayan bir grupla psikolojik danışma programının etkililiği test edilmiştir. 2x3 split-plot modeline göre yapılan araştırma için orta öğretim düzeyi öğrencilerinden oluşan 12?şer kişilik deney ve kontrol grubu oluşturulmuş ve 10 oturumluk grup programı deney grubuna uygulanmıştır. Ön test, son test ve izleme testleri uygulanıp testlerin ortalamalarını karşılaştırmak için tekrarlı ölçümler için tek faktörlü ANOVA analizi yapılmıştır. Deney ve kontrol gruplarını birbiriyle karşılaştırmak için t-testi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda deney grubunda siber zorbaca davranışların azaldığı, kontrol grubunda ise bir siber zorbaca davranışların düzeyinde bir değişikliğin olmadığı anlaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Siber zorbalık, sanal zorbalık, seçim kuramı, gerçeklik terapisi

This study aims to examine the variables that predict cyber bullying, a problem becoming increasingly widespread, and to test the efficiency of psychological counseling program with a group, being developed in the perspective of reality therapy aimed at the adolescents who cause cyber bullying with their behaviors. Two studies were conducted for this aim. First study was a relational screening model and there were 229 female, 279 male, totally 508 participants between the ages of 14-19. In this study, it was examined that whether cyber bullying behaviors could be predicted by tendency towards conflict, anger and anger expressing styles, aggressiveness, emphatic inclination and self-respect, and some demographic variables or not. The relation between demographic variables and cyber bullying was analyzed through T-test, Pearson correlation analysis and ANOVA test. Stepwise regression analysis was used to investigate the relation between cyber bullying and other variables. The results showed that cyber bullying behaviors were predicted, from high and to low, and respectively, by these variables; self-esteem, indirect aggressiveness, active conflict, anger, emphatic tendency and physical aggressiveness. These variables together explain 23,4% of cyber bullying behaviors. Self-respect and emphatic tendency predict these behaviors negatively, whereas active conflict, anger and physical aggressiveness predict positively. Moreover, it?s been observed that cyber bullying can vary according to the gender, educational background of parents, having personal computer, the purpose while using the internet, the duration and frequency of using the internet, and the possibility to connect to the internet via mobile devices. According to the results, males, and the ones whose mother isn?t graduate student or whose father is illiterate, who have their own computer just for personal use, who use the internet more often and longer, and who use mobile internet show cyber bullying behaviors more often. In the second study, it is aimed to test the efficiency of psychological counseling program with a group which intends to decrease cyber bullying behaviors with experimental study. For the study which was conducted according to 2x3 split-plot model, experimental and control groups were formed with 12 people; the 10-session group program was given to experimental group. Pre-test, post-test and monitor tests were performed. Single-factor repeated measures ANOVA was to compare the average scores of experimental and control groups on pre-test, post-test and monitor test. T-test was used to compare cyberbullying scores of the experimental and control groups. The analyses showed that whereas there was no change on the level of cyber bullying behaviors in control group, these behaviors decreased in experimental group.Key words: cyber bullying, choice theory, reality therapy