Çocuk istismarı: Stres, aile işlevselliği, sosyal yalıtım, kabul / red

Abstract

Bu araştırma annelerin algıladıkları stres, sosyal yalıtım ve aile işlevselliği düzeyleri ile çocuk istismarı potansiyelleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılan betimsel bir çalışmadır. Ek olarak, araştırmada annelerin çocuklarını ve çocukların annelerini kabul edici veya reddedici algılaması ve istismar düzeyi ile çocuğun cinsiyeti arasındaki ilişkilere bakılmıştır. Araştırmaya Sinop merkez ilçesindeki ilk ve ortaokulların 4. ve 5. sınıflarında öğrenim gören 207 öğrenci (112 kız, 95 erkek) ile bu öğrencilerin anneleri katılmıştır. Araştırmada annelerin çocuk istismarı potansiyellerini belirlemek amacıyla Milner (1986) tarafından geliştirilen Çocuk İstismarı Potansiyeli Ölçeği (ÇİPE), çocuklarına yönelik davranışlarını kabul etme veya reddetme algısını belirlemek için Rohner (1980) tarafından geliştirilen Aile Çocuk İlişkileri Ölçeği-Anne Formu (AÇİÖ-AF), algılanan stres düzeylerini saptamak için Cohen ve arkadaşları (1983) tarafından geliştirilen Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ), aile işlevselliğini belirlemek için Fowler (1980) tarafından geliştirilen Aile Ortamı Ölçeği (AOÖ), sosyal yalıtım düzeyini ölçmek için Zimet ve arkadaşları (1988) tarafından geliştirilen Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) ve annelerin sosyo-demografik niteliklerine ilişkin bilgi toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Çocuklara ise annelerinin davranışlarına yönelik kabul/red algılarını belirlemek için Rohner, Saavedra ve Granum (1978) tarafından geliştirilen Çocuk Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği (Çocuk EKRÖ/K) verilmiştir.Araştırmada annenin algıladığı stres, sosyal yalıtım ve aile işlevselliği değişkenleri bağımsız değişkenler ve çocuk istismarı potansiyelini ve annenin çocuğuna yönelik kabul/red algısını yordama düzeyini belirlemede çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Çocuk istismar potansiyeli, annenin çocuğuna yönelik kabul/red algısı ve çocuğun cinsiyeti arasındaki ilişki ve son olarak çocuğun annesinin davranışlarına yönelik kabul/red algısı ve çocuğun cinsiyeti arasındaki ilişki Mann-Whitney U testi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda; algılanan stres ve sosyal yalıtımın çocuk istismar potansiyeli ve annenin çocuğuna yönelik kabul/red algısı üzerinde anlamlı yordayıcı oldukları; aile işlevselliğinin ise önemli bir etkiye sahip olmadığı saptanmıştır. Annelerin çocuk istismarı potansiyeli çocuklarının cinsiyetine göre anlamlı bir fark göstermediği, annelerin çocuklarına yönelik davranışlarını kabul edici veya reddedici algılamasının cinsiyete göre farklılaşmadığı araştırmanın bulguları arasında yer almıştır. Ayrıca kız çocuklarının annelerinin davranışlarını erkek çocuklarına göre daha reddedici olarak algıladıkları belirlenmiştir.

This research is a descriptive study conducted with the aim of investigating the relations between mother's child abuse potential and perceived stress, social isolation and family functioning. Similarly, the relations between mothers' parental acception/rejection perception and perceieved stress, social isolation and family functioning was determined. In addition, children's parental acception/rejection perception was examined in terms of gender differences and lastly relationship between level of child abuse and gender of the child were investigated in this research. The sample is composed of 207 students (112 female, 95 male) studying at 4th and 5th grades of primary and secondary schools in the central district of Sinop and the mothers of these students. In the research, The Child Abuse Potential Inventory (CAPI) developed by Milner (1986) was used with the aim of determining the mothers' child abuse potential. Parental Acceptance-Rejection Questionnaire – Mother Form (PARQ-MF) developed by Rohner (1980) was utulized in order to determine parental acceptance and rejection; The Perceived Stress Scale (PSC) which was developed by Cohen et al. (1983) was used to determine perceieved stess levels. As for family functioning, The Family Environment Scale (FES) developed by Fowler (1980) and for social isolation, The Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) developed by Zimet et al. (1988) were administered. Data related to the mothers' characteristics were obtained through the Personal Information Form prepared by the researcher. Children participants completed the Child Parental Acceptance-Rejection Questionnaire with Control Scale Mother Version (Child PARQ/Control mother version) was developed by Rohner, Saavedra and Granum (1978) to assess their relationship with their mother. Multiple regression analysis was employed in order to determine perceived stress, social isolation and family functioning to explain the child abuse potential and perception of parental acceptance/rejection of mothers. In the analyses concerning relationship between level of child abuse potential, level of parental acceptance/rejection and the gender of the child Mann-Whitney U test was made use of. Also, the relationship between perception of parental acceptance/rejection of children and the gender of child was analyzed by Mann-Whitney U test. At the end of the research it was found that perceieved stres and social isolation play a significant role in child abuse potential and the perception of acceptance/rejection of mother but there was no significant relationship with family functioning. The significant difference between child abuse potential of mothers and the gender of the child was not found and also the perception of acceptance/rejection of mothers did not differ by children's gender. Finally, it was determined that the perception of girls toward behviors of mothers was more rejecting than boys' perception.