Koroner baypas yapılan hastalarda preoperatif ve postoperatif hemodinamik ve fonksiyonel parametrelerin retrospektif olarak değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Amaç: Bu çalışma koroner arter baypas cerrahisi yapılan hasta gruplarında retrospektif olarak preoperatif risk faktörleri ve çeşitli hemodinamik ve fonksiyonel parametrelerin belirlenip, bunların postoperatif dönemdeki çeşitli parametreler üzerine olan etkilerini değerlendirmek ve gruplar arasında karşılaştırma yapmak amacıyla yapıldı. Materyal ve Yöntem: Çalışmaya koroner arter baypas cerrahisi yapılmış 100 hasta alınarak hastalar her grupta 20 hasta olacak şekilde 5 gruba ayrıldı. Grup 1= tek damar baypas yapılanlar, Grup 2= iki damar baypas yapılanlar, Grup 3= üç damar baypas yapılanlar, Grup 4= çok damar (>3) baypas yapılanlar, Grup 5= damar+ ek patolojiler (kapak, anevrizmektomi, izole anevrizmektomi, post miyokardiyal infarktüs ventriküler septal defekt). Preoperatif dönemde; yaş, cinsiyet, etiyolojik faktörler (diyabetes mellitus, hipertansiyon, heredite, hiperlipidemi, sigara, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) öyküsü), laboratuvar bulguları (total kolesterol, trigliserid, glikoz, LDL), New York Heart Association (NYHA) kriterleri (Kalp yetmezliği semptomları) ve Canadian Cardiovascular Society (CCS) sınıflaması (Anjina pektoris)'na göre durumu, Ekokardiyografik değerlendirme (Ejeksiyon fraksiyonu= EF, Sol ventrikül diyastol- sonu çapı= LVEDD, Sol ventrikül sistol- sonu çapı= LVESD), Ventrikül performans skoru (VPS), Sol ventrikül diyastol- sonu basıncı (LVEDP) değerleri belirlendi. Peroperatif dönemde kross- klemp ve kardiyopulmoner baypas süreleri, uygulanan kardiyopleji yöntemleri belirlendi. Postoperatif dönemde ise; EF, LVEDD, LVESD, NYHA ve CCS'e göre durumları, hastanede kalış süreleri ve psikiyatrik tedavi görüp görmedikleri belirlenerek hasta grupları arasında karşılaştırma yapıldı. Bulgular: Genel yaş ortalaması 64,21± 9.66 yıl idi. Grup 4'de yaş ortalaması 68,5± 9,04 yıl idi ve diğer gruplarla karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p=0.023). Hastaların 73'ü erkek (%73), 27'si kadın (%27)dı. 58 hastada VIdiyabet yok (%58) iken, 42 hastada var (%42) idi. 65 hastada hipertansiyon var (%65), 35 hastada yok (%35) idi. 44 hastada heredite var (%44), 56 hastada yok (%56) idi. Grup 3 'de diğer gruplarla karşılaştırıldığında heredite açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p=0.023). 53 hastada hiperlipidemi var (%53), 47 hastada yok (%47)idi. Hastaların 59'u sigara kullanıyor (%59) iken, 41 'i kullanmıyordu (%41). Grup 4' de sigara kullanımı açısından istatistiksel anlamlılık saptandı (p<0,05). 12 hastada KOAH mevcut (%12) iken, 88 hastada yok (%88)idi. Preoperatif EF ve Postoperatif EF karşılaştırıldığında grup 1 (p=0.00) ve grup 4 (p=0.01) arasında anlamlı farklılık saptandı. Grup 3'de preoperatif LVEDD- postoperatif LVEDD değerleri arasmda (p<0,05); Grup 4'de preoperatif EF- postoperatif EF, preoperatif LVEDD- postoperatif LVEDD, preoperatif LVESD- postoperatif LVESD değerleri arasında (p<0,05), Grup 5 'de ise preoperatif EF- postoperatif EF arasmda (p=0,018) anlamlı değişiklik saptandı. EF değerinde sadece Grup 1 hastalarda artış saptandı (preoperatif EF 49,85 iken, postoperatif EF 51,2 idi.). CCS ve NYHA sınıflamalarına göre hasta grupları değerlendirildiklerinde; Grup 1 hastalarda CCS 'ye göre postoperatif dönemde anlamlı düzelme (p=0,001) görülürken, Grup 5 hastalarda NYHA' ya göre semptomlarda ilerleme görüldü (p=0,029). VPS; 37 hastada normal (7), 53 hastada orta derecede bozuk (8-13), 10 hastada ağır derecede bozuk (>14) olarak belirlendi. Ağır VPS'lu hastalarda, normal ve orta VPS'lu hastalara oranla postoperatif EF yüzdelerinde belirgin düşüş saptandı (p=0,003). Normal VPS'lu Grup 4 ve Grup 5 hastalarda EF yüzde düşüşü daha belirgin, orta VPS'lu Grup 3,4,5 hastalarda EF yüzde düşüşü daha belirgin, ağır VPS'lu hastalarda ise Grup 1 hariç tüm gruplarda anlamlı düşüş saptandı (p<0,05). Ameliyat öncesi LVEDP değerleri Grup l'de 19.0 mmHg, Grup 2'de 19.25 mmHg, Grup 3'de 18.4 mmHg, Grup 4'de 16.55 mmHg, Grup 5'de 23.6 mmHg olarak ölçüldü. Kross- klemp süreleri (KKS); Grup l'de 59.9 dk, Grup 2'de 79.65 dk, Grup 3'de 84.2 dk, Grup 4'de 1 16.35 dk, Grup 5'de 1 1 1.35 dk olarak ölçüldü. Bu değerlere göre Grup 4 ve 5 hastalarda diğer gruplara nazaran anlamlı farklılık saptandı (p<0,05). VIIKardiyopulmoner baypas (KPB) süreleri; Grup l'de 82.09 dk, Grup 2'de 112.95 dk, Grup 3'de 132.2 dk, Grup 4'de 174.5 dk, Grup 5'de 155.25 dk olarak ölçüldü. Grup l'de Grup 3,4,5'e oranla anlamlı farklılık görüldü (p<0,05). Hastaların 67'sinde antegrad, 24'ünde antegrad+ retrograd kardiyopleji kullanılırken, 9 hastada kardiyopleji kullanılmadı ve bu hastaların tamamı Grup 1 'deydi. Hastanede kalış süreleri; Grup l'de 7.85 gün, Grup 2'de 9.05 gün, Grup 3'de 8.6 gün, Grup 4'de 8.7 gün, Grup 5'de 10.5 gün idi. Ameliyat sonrası dönemde Grup l'de 1, Grup 2'de 8, Grup 3'de 5, Grup 4'de 7, Grup 5'de 7 hastanın psikiyatrik tedavi aldığı tespit edildi. Grup 1 ve 2 arasında anlamlı farklılık olduğu görüldü (p=0.008). Sonuçlar: Sonuç olarak, koroner arter baypas cerrahisi geçiren hastalarda ileri yaş (>65 yıl), sigara kullanımı, ventrikül performans skorunun bozuk olması (>14), uzamış kardiyopulmoner baypas ve kross- klemp süreleri (>120 dk, >60 dk), çok damar hastalığı olan hastalar (>3) da postoperatif uzun dönem takiplerde sol ventrikül disfonksiyonu ve hastaların fonksiyonel kapasitelerinde olumsuz yönde etkilenme olduğu gözlendi. VPS'nun bozuk olduğu hasta gruplarından sadece Grup 1 hastaların postoperatif seyrinin iyi olduğu ve özellikle bu grupta kardiyopulmoner baypas yapılmamış hastaların olmasının sol ventrikül fonksiyonlarında ve hastaların fonksiyonel kapasitelerinde artışa neden olduğu tespit edildi. Anahtar kelimeler: Koroner arter baypas cerrahisi, ventrikül performans skoru, kardiyopulmoner baypas süresi, kross-klemp süresi, sol ventrikül disfonksiyonu, fonksiyonel kapasite. VIII

ABSTRACT Objective: The aim of this study was to determine the preoperative risk factors and the variable hemodinamic and the functional parameters in the groups of the patients who underwent coronary artery bypass surgery (CABG) and to evaluate the effects of these to the parameters in the postoperative period and to compare the groups. Material and Methods: The study consisted of 100 patients who underwent coronary artery bypass surgery. The patients were divided into five groups. There were twenty patients in the each of groups. Group 1= one vessel bypass surgery, Group 2= two vessel bypass surgery, Group 3= three vessel bypass surgery, Group 4= many vessel bypass surgery (>3), Group 5= vesseM- comorbidity (valve, aneurysmectomy, isolated aneurysmectomy, post MI ventricular septal defect). Age, sex, ethiologic factors (diabetes mellitus, hypertension, heredity, smoking, chronic obstructive pulmonary disease), laboratory findings (total cholesterol, trygliseride, glucose, LDL) and the stage of the NYHA (New york Heart Association classification= the symptoms of the heart failure), the class of the Canadian Cardiovascular Society classification (angina pectoris), echocardiographic evaluation (ejection fraction= EF, left ventricular end diastolic diameter= LVEDD, left ventricular end sistolic diameter= LVESD), Ventricular performance score (VPS), left ventricle end diastolic pressure (LVEDP) were determined in the preoperative period. The time of the cross-clamping and of the cardiopulmonary bypass, the cardioplegic method which was used were determined in the preoperative period. In the postoperative period the groups of the patients were compared according to the values of the EF, LVEDD, LVESD, the stage of the NYHA and the class of the CCS, hospitalisation time and managed physiciatric treatment or not. LXResults: The mean age were 64,2± 9,66 years. There was statistically significant difference in the mean age of the groupe 4 (68,5± 9,04years) according to the other groups (p= 0,023). Although seventy three of the patients were men (% 73), twenty seven of the patients were women (% 27). Fourty two of the patients had diabetes mellitus (DM)(% 42), there was not DM in the seventy eight of the patients. While sixty five of the patients (% 65) had hypertension, thirty five of them not (% 35). There was heredity in the fourty four of the patients (% 44). There was statistically significant in the term of heredity in the group three with compared others (p= 0.023). While fifty three of the patients (%53) had hyperlipidemy, fourty seven patients (% 47) had not hyperlipidemy. Although fifty nine (% 59) of the patients were smoking, fourty one (% 41) of the patients had not. There was statistically significant about smoking in the group four (p<0.05). While there was chronic obstructive lung disease (COLD) in the twelve of (% 12) the patients, eighty eight (% 88) of the patients had not COLD. There was statistically significant difference when the preoperative EF and the postoperative EF were compared between the group 1 (p=0.00) and the group 4 (p= 0.01). There was statistically significant increase between preoperative LVEDD and postoperative LVEDD in the group 3 (p<0.05). In the group 4, there was statistically significant alteration between preoperative EF and postoperative EF, between preoperative LVEDD and postoperative LVEDD, between preoperative LVESD and postoperative LVESD (p<0.05). Additionally, there was significant alteration between preoperative EF and postoperative EF (p=0.018). There was significant increasing of the EF only in the group 1 (while the preoperative EF was 49.85, the postoperative EF was 51.2). Although there was significant improvement according to the CCS in the patients of the group 1 (p=0.001) according to the classification of the NYHA and to the CCS, in the group 5 there were progression of the symptoms according to the NYHA. XWhile ventricular performance score (VPS) were normal (7) in 37 patients, VPS were mild deterioration (8-13) in 53 patients and were moderate deterioration in 10 patients (>14). There were significant decrease in the term of EF in the group of whom VPS were severe according to the groups of whose VPS score were normal and moderate deteriorates (p=0.003). There was significant decrease in the percent of the EF whose VPS were normal of the patients from the group 4 and group 5. There was decrease in the percent of the EF whose VPS were moderate of the patients from the group3,4,5. There were significant decrease of the EF in all of the groups except Group 1 (p<0.05). LVEDP levels was respectively 19.0 mmHg, 19.25 mmHg, 18.4 mmHg, 16.55 mmHg and 23.6 mmHg in the respectively group 1, group 2, group 3, group 4 and group 5 were determined in the preoperative period. The time of the cross-clamping was respectively 59.9 ms, 79.65 ms, 84.2 ms, 116.35 ms and 111.35 ms in the respectively group 1, group 2, group 3, group 4 and group 5. There was statistically significant difference in the group 4 and 5 when compared other groups (p<0.05). The time of the cardiopulmonary bypass was respectively 82.09 ms, 112.95 ms, 132.2 ms, 174.5 ms and 155.25 ms in the respectively group 1, group 2, group 3, group 4 and group 5. There was statistically significant difference in the group 1 when compared group 3, group 4 and group 5 (p<0.05). Antegrade cardioplegy was used in the sixty seven of the patients, antegrade and retrograde cardioplegy was used in the twenty four of the patients. None of the cardioplegy methods used nine of the patients all of whom were in the group 1. The hospitalization time were respectively 7.85, 9.05, 8.6, 8.7 and 10.5 days in the respectively group 1, 2, 3, 4 and group 5. XIThere was one patient in the group 1, there were eight patients in the group 2, there were five patients in the group 3, there were seven patients in the group 4 and group 5 all whom received phsyciatric treatment in the postoperative period. There was statistically significant difference between group 1 and group 2 (p= 0.008). Conclusion: As a result, in the patients who had CABG operation and have advanced age (>65 years), smoking history, compromised ventricle performance (>14), long cardiopulmonary bypass and cross- clamping time (>120 min, >60 min), multivessel disease (>3) it has been shown that there is left ventricle disfunction and degredation in their functional capacity in the postoperative long term period. In the patient groups with compromised VPS, only the patients of group 1 had shown good postoperative follow up and especially in this group it has been found that the presence of patients who hadn't got a CABG operation is the main reason for the increase in left ventricle functions and functional capacities. Key Words: Coronary artery bypass surgery, ventricular performance score, left ventricle disfunction, the time of cardiopulmonary bypass and cross clemping, functional capasity. XII