Erken ergenlerde okul, aile ve demografik değişkenlere göre akran zorbalığının incelenmesi

Abstract

Bireyin çok yönlü olarak sağlıklı gelişimi açısından anne baba ile olan ilişkisinin kalitesi oldukça önemlidir. Yapılan birçok araştırmada görülmüştür ki bakım veren kişilerle olumlu ilişkiler kurulmadığı durumlarda çocuklar çeşitli psikolojik problemler yaşayabilmekte, saldırgan ve/veya bağımlı davranışlar sergileyebilmektedirler. Bu araştırmada, ilköğretime devam eden 9-14 yaş aralığındaki çocukların babalarından algıladıkları kabul veya red ile akran zorbalığı gösterme ve/veya akran zorbalığına maruz kalma durumlarının yaş, cinsiyet, anne-babanın birliktelik durumu, ailenin ekonomik düzeyi, şiddet görme, şiddete tanık olma durumları, okulu sevme ve okula devam etme durumları gibi bazı demografik ve sosyo-ekonomik değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini İstanbul'da ilköğretim 4,5,6,7 ve 8. Sınıfa devam eden 550 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Rohner tarafından geliştirilen ve Anjel ve Erkman (2004) tarafından uyarlanan Ebeveyn Kabul Red Kontrol Ölçeği (Baba Formu), Mynard ve Joseph tarafından geliştirilen ve Gültekin (2003) tarafından uyarlanan Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği ve araştırmacının hazırladığı Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu, ANOVA, bağımsız gruplar t-testi ve tamamlayıcı post-hoc testleri kullanılarak analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda akran zorbalığına maruz kalmanın algılanan baba kabulünün düşmanlık, kayıtsızlık, ayrışmamış red, soğukluk ve kontrol alt boyutları ile pozitif yönde, sıcaklık boyutu ile de negatif yönde ilişkili olduğu;Akran zorbalığı göstermenin de algılanan baba kabulünün düşmanlık, kayıtsızlık, ayrışmamış red ve soğukluk boyutları pozitif yönde, sıcaklık alt boyutu ile de negatif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur.Bireylerin akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalma durumlarının sınıf düzeylerine göre anlamlı olarak farklılaştığı, bu farkında dört ve beşinci sınıf düzeylerinin ortalamalarından kaynaklandığı belirlenmiştir.Cinsiyet açısından akran zorbalığına maruz kalmada kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık gözlenmezken, zorbalık davranışları göstermenin erkekler arasında kızlardan daha yaygın olduğu bulunmuştur.Hem akran zorbalığı gösterme hem de akran zorbalığına maruz kalmada okulu sevmeyen öğrencilerin oranı diğerlerinden daha fazladır.Okula düzenli devam etmeyen öğrencilerin daha fazla zorbalık davranışları sergiledikleri görülürken akran zorbalığına maruz kalma ile okula düzenli devam etme arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.Hem aile içinde şiddete tanık olma hem de aile içinde şiddete maruz kalma ile akran zorbalığına karışma durumları anlamlı düzeyde ilişkili bulunmuştur. Aile içinde şiddete tanık olan ve maruz kalan çocuklar hem daha faza akran zorbalığı göstermekte hem de daha fazla akran zorbalığına maruz kalmaktadırlar.Araştırma bulgularının sınırlılıkları, araştırmacılar, psikolojik danışmanlar ve eğitimciler için öneriler tartışılmıştır.

The quality of caregiver-child relationship is a vital aspect of desirable developmental outcomes. A host of studies have documented that the lack of such relationship set stage for later psychological issues ranging from aggressive behavior to addictions and various interpersonal difficulties. The current study intended to provide further contribution to the line of research tradition linking care-giver (parent) and child relationship to later developmental outcomes. More specifically, the purpose of this study was to investigate 9-14 year old children's perceived paternal acceptance and rejection with respect to their involvement in peer bullying and to a set of demographic and socio-economic variables such as age, sex, perception of school, school attendance, parents socio-economic status, to be witness domestic violence anda being subject of domestic violence etc. This study was conducted with 550 4th,5th,6th,7th and 8thgrade primary school students in İstanbul, Turkey. Data collection was done with Parental Acceptance Rejection Questionnaire (Father Form) developed by Rohner, Bully and Victim Determination Scale developed by Mynard and Joseph and Personal Information Form developed by researcher. Data analyses were done by corelation, Analyses of Variance-ANOVA and t-test. The results of correlation analyses showed that perceived father acceptance/rejection was significantly related to bullying and victimization. There was significant positive relationship between victimization and perceived parental acceptance and rejection in terms of 'hostility/aggression', 'indifference/neglect', 'control' and 'undifferantiated rejection' dimensions. In addition, there was significant negative relationship between victimization and 'warmth/affection' dimension of perceived parental acceptance and rejection. There was significant positive relationship between bullying and perceived parental acceptance and rejection in terms of 'hostility/aggression', 'indifference/neglect', 'undifferantiated rejection' dimensions. In addition, there was significant negative relationship between bullying and 'warmth/affection' dimension of perceived parental acceptance and rejection. There was no relationship between 'control' dimension and bullying.It's found that bullying, victimization and grade level showed significant differences between 4th (M= 39.21) and 5th grades (M= 35.54) and that boys significantly bully more than girls. Children who doesn't like school significantly bully and victimized more than uninvolved group. School attendance was significantly related to bully behaviors but there was not significant relationship between school attendance and victimization. There was no significant relationship between parents' marital status and children's bullying status.To be witness to domestic violence and being subject of domestic violence was significantly related to children's bullying status. It's found that children who are witnessed to domestic violence and being subject of domestic violence bully and victimized more than uninvolved group.Results, limitations of the study and recommendation for future research were discussed.