Uzaktan eğitim programlarında ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik bilgi, inanç ve uygulamaları arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu çalışmada, uzaktan eğitim programlarında ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik bilgileri, inançları ve uygulamaları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmaya üç farklı üniversitede görev yapan ve uzaktan eğitimde ders veren on altı öğretim elemanı katılmıştır. Çalışma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma modeli olarak desenlenmiştir.Öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik bilgileri açık uçlu görüşme soruyla, uzaktan eğitime yönelik inançları araştırma kapsamında geliştirilen Uzaktan Eğitime Yönelik Özyeterlik Algısı Ölçeği ve Uzaktan Eğitime Yönelik Yarar Algısı Ölçeği kullanılarak belirlenmiştir. Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış ve her iki ölçeğin de üç faktör altında toplandığı ve güvenirlik katsayılarının yeterli düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğretim elemanlarının uzaktan eğitim uygulamaları ise uzaktan eğitimde etkileşimi sağlama biçimleri, kullandıkları teknolojiler ve materyaller, tercih ettikleri öğrenme yönetim sistemi ve canlı sınıf sistemi araçları ile kullanım sıkları ve bu teknoloji ve araçları kullanım amaçlarını kapsayan seçimli sorularla belirlenmiş ve bir açık uçlu görüşme sorusuyla desteklenmiştir.Araştırma sonucunda, uzaktan eğitimde ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik bilgilerinin çok net olmadığı, gerçekleştirdikleri uzaktan eğitim uygulamalarına dayalı kişisel açıklamalarda bulundukları ve bu nedenle uzaktan eğitime ilişkin kavramsal olarak ortak bir görüşün oluşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.Öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik inançları özyeterlik algısı ve yarar algısı olmak üzere ik boyutta incelenmiştir. Öğretim elemanlarının teknolojiyi araçsal boyutta kullanma konusunda kendilerini yeterli buldukları, öğretim etkinliklerinin gerçekleştirilmesi konusunda ise özyeterlik algılarının daha düşük olduğu belirlenmiştir. Uzaktan eğitimi zaman ve mekan esnekliği sağlaması açısından yararlı bulan öğretim elemanlarının, eleştirel düşünme becerilerini geliştirme, öğrenmeye motive etme ve katılımı artırma gibi öğrenciye katkı açısından daha az yararlı buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretim elemanları açık uçlu görüşme sorusuna verdikleri yanıtlarda da etkileşim sağlanamaması, yüz yüze ortamlardaki gibi iletişim kurulamaması, doğrudan kültürlemeye olanak tanımaması gibi nedenlerle uzaktan eğitimi yararlı bulmadıklarını ifade etmiş; hatta bazı öğretim elemanları uzaktan eğitimi verimsiz ve sıkıntıları olan bir sistem olarak tanımlamışlardır. Öğretim elemanlarının uzaktan eğitim uygulamalarında ise yoğun olarak bilgisayar, kamera, ses sistemi gibi temel teknolojileri kullandıkları, materyal olarak çoğunlukla metin, anlatı ve görselleri tercih ettikleri, öğrenme yönetim sistemi ve canlı sınıf sistemindeki araçları da genellikle içerik paylaşma, materyal sunma ve iletişim kurma amacıyla kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Uzaktan eğitimde ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitime ilişkin bilgi, inanç ve uygulamaları arasındaki ilişkiler incelendiğinde ise; uzaktan eğitimin sağladığı olanaklara ve teknolojik yapıya ilişkin bilgileriyle özyeterlik algıları arasında, öğretim sürecine ve uzaktan eğitime ilişkin bilgileriyle yarar algıları arasında anlamlı ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Uzaktan eğitime yönelik bilgileriyle uzaktan eğitimdeki uygulamaları arasında ise anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Bu durum bilginin, inancı değilse de uygulamayı etkilediğine işaret eder görünmektedir. Son olarak öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik özyeterlik algıları ile uzaktan eğitim uygulamaları arasında anlamlı farklılıklar bulunmazken, yarar algıları ile uygulamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu bulgu, inancın uygulamayı kısmen etkilediği biçiminde yorumlanmıştır.

In this study was investigated the relationships among knowledge, belief and practices about distance education of faculty members in distance education programs. 16 faculty members who work at three different universities and give lectures in distance education programs participated in the study. Mixed research method including qualitative and quantitative methods was used in the study.Faculty members' knowledge about distance education was determined through open-ended interview questions, their beliefs about distance education was determined through the scales of Perceived Self-Efficacy in Distance Education and Perceived Usefulness towards Distance education developed under the scope of this study. Validity and reliability studies of the scales were conducted and it was found that each scale consists of three constructs and their reliability coefficients are sufficient. Faculty members' practices in distance education was determined through multiple choice questions regarding their ways of providing interaction in distance education, technologies and materials they use, learning managements systems and virtual classroom tools they prefer, frequency of their use and purpose of use of these technologies and tools. An open-ended interview question was also asked to support this research question.At the end of research, it was revealed that knowledge about distance education of faculty members in distance education programs is not so clear; they make personal explanations regarding their practices about distance education and therefore there isn't a consensus on distance education concept. Faculty members' beliefs about distance education were examined in two constructs namely perceived self-efficacy and usefulness. It was revealed that faculty members' self-efficacy level in using technology as a tool is sufficient and their self-efficacy level in conducting teaching activities is lower. Also, it was found that faculty members who perceive distance education as useful with respect to flexibility with time and space think that it is less useful with regard to its contribution to students such as fostering critical thinking skills, motivating to learn and increasing participation. In open-ended interview question, faculty members stated that distance education isn't useful because of some reasons such as low interaction, inability to make communication as in face-to-face environments and lack of direct enculturation, and some of them defined distance education as a system inefficient and troublesome.With respect to faculty members' practices in distance education, it was found that they mostly use basic technologies such as computer, camera and sound systems; they prefer to use text, narrative and visuals as teaching materials and they use learning managements systems and virtual classrooms in order to share content, present materials and make communication.When correlation between knowledge, beliefs and practices about distance education of faculty members in distance education programs was investigated, correlation between their knowledge about opportunities of distance education and technological infrastructure and their self-efficacy and correlation between knowledge about teaching process and distance education and perceived usefulness were significant. Moreover, it was revealed that there is significant correlation between their knowledge about distance education and practices in distance education. As a result of this finding, it can be concluded that knowledge doesn't affect belies but affects practice. Finally, it was found that there isn't a significant correlation between faculty members' perceived self-efficacy and practices in distance education, but correlation between perceived usefulness and practice is significant. This finding can be explained by that belief affects practice partially.