Üstün yetenekli öğrencilerle akranlarının çevreye yönelik tutumlarının ve çevre sorunlarına çözüm önerilerinin karşılaştırmalı incelenmesi

Abstract

Çevre, canlıların içinde bulunduğu ve tüm yaşamsal faaliyetlerini sürdürdüğü ortam ya da koşullardır. İnsanların yaşadıkları çevreye olumsuz etkileri zamanla biriken çevre sorunlarına yol açmaktadır. Çevreye yönelik duyarlı ve bilinçli insanlar yetiştirilmesi ve toplumda çevreye yönelik tutumları gelişmiş lider konumdaki bireylerin ortaya çıkması çevre problemlerinin çözümüne ve çevrenin korunmasına katkı sağlayabilir.Bu araştırmanın temel amacı, ortaokula devam eden üstün yetenekli öğrenciler ile akranlarının, Fen Bilimleri dersinde almış oldukları çevre eğitim neticesinde çevreye yönelik tutumlarının ve çevre sorunlarına yönelik sundukları çözüm önerilerinin karşılaştırmalı incelemesini yapmaktır. Araştırmada nicel ve nitel verilerin bir arada olduğu karma yöntem uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Kocaeli merkezdeki tüm ortaokulları, örneklemini ise okulların sosyo-ekonomik durumları dikkate alınarak alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeye sahip okullar şeklinde oranlı küme örnekleme modeli kullanılarak seçilen okullardan 355 akran ve Kocaeli Bilim Sanat Merkezi'ndeki 57 öğrenci oluşturmaktadır. Ölçme aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen, geçerlilik ve güvenirlilik çalışmaları yapılmış olan ''Çevre Tutum Ölçeği'' ve ''Bilişsel Beceri Görüş'' formu kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde Bağımsız Grup t testi, Non-Parametrik Mann Whitney-U testi, Kruskal Vallis ve ANOVA testi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise İçerik Analizi Yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın sonucunda üstün yetenekli öğrencilerin çevreye yönelik tutum puanları akranlarına göre daha yüksek çıkmıştır. Üstün yetenekli kız öğrencilerin toplam tutum puanlarının üstün yetenekli erkeklere göre yüksek olduğu görülmüştür. Akranlarda ise çevre tutum puanlarının cinsiyet değişkenine farklılık olduğu ve bu farklılığın kızlar lehine olduğu görülmüştür. Tutum puanlarının sınıf düzeylerine göre farklılığı üstün yetenekli öğrencilerde 5. ve 6. sınıfa arasında 5. sınıf lehine olurken, akranlarda anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Üstün yetenekli öğrencilerin küresel çevre sorunlarını akranlarından daha fazla önemsediklerini, sunmuş olduğu çözüm önerileri geneli ilgilendiren ve daha çok çözüm odaklı iken akranların çözüm önerileri daha çok genel ifadeler ve sorunu tekrar ifade şeklinde olmuştur. Ayrıca üstünlerin daha yaratıcı fikirler ''Endüstriyel ağaçlar yetiştirilmeli, Eşyalar tahta dışında bir maddeden yapılmalı, Gemilerin güneş panelleriyle çalışması, Eco houselerin kullanılması, Yapay kürkler üretilmeli'' gibi çözüm önerilerini sunduklarını görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Çevre Tutumu, Çevre Sorunları, Üstün Yetenekli Öğrenci

The environment is conditions or a context in which the living and the all vital activities keep going on. The negative impact of human beings on the environment leads to environmental problems accumulated over time. Cultivating individuals who have environmental sensitivity and consciousness and emerging leaders who have advanced environmental attitudes in a community could contribute to overcoming environmental problems and to protect the environment.The main aim of the research was to compare gifted students' environmental attitudes and solution ideas for environmental issues with of their peers after the environmental education that they have taken in science classes in the middle school. The mixed method that is a combination of qualitative and quantitative was used in this study. The research population included all middle schools in Kocaeli. The sample of the study was composed of 57 gifted middle school students who were attending Kocaeli Science and Art Center and 355 non-gifted peers who were selected by using cluster sampling model considering the socio-economic status. The quantitative data was collected by Environmental Attitudes Scale which was developed by the researcher and Cognitive Skills Interview form was used for qualitative data. In the analysis of quantitative data, independent t-test, ANOVA, Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis were conducted. The qualitative data was analyzed by content analysis method.The results showed that the mean scores of gifted students were higher than peers' score in the Environmental Attitude Scale. In addition, total scores of gifted girls were found to be higher than the gifted boys. Similarly, there were gender differences in the environmental attitude scores among non-gifted peers and these differences were in favor of boys. Also, environmental attitude scores differed according to grade level in gifted students, but there was no significant difference in their peers. 5th-grade gifted students had higher scores than 6th-grade gifted students did in the study. Gifted students cared about the global environmental issues more than their peers. Their solution ideas were more about general population and more solution-focused while solutions of peers were in the form of more general statements and restatements of environmental issues in the study. In addition, gifted students presented more creative solution ideas such as 'industrial tree should be grown', 'items should be made from a material other than wood', 'ships by solar panels, 'using of Eco House', and 'artificial fur should be produced'.Key Words: Environmental Atittude, Environmental Problems, Gifted Students