Eine literaturdidaktische Untersuchung am Beispiel des DaF Lehrwerks EM NEU

Abstract

Mevcut çalışma yabancı dil olarak Almanca derslerindeki edebi metinlerin ve uygulamalarının önemini ele almaktadır. Çalışmada `em neu` isimli Almanca ders kitabının analiziyle ilişkilendirilen bir yazın öğretimi incelemesi gerçekleştirilmektedir. Bu çerçevede `em neu` isimli ders kitabında yer alan yazın metinleri incelenmiştir. İlk olarak ders kitabı araştırmalarına ve teorilerine yönelik bir kuramsal bakış gerçekleştirilmiştir. Daha sonra yabancı dil öğretiminde edebi metinler açısından araştırmaların durumuna kısaca değinilmiştir. Bu bağlamda ders kitabı ve edebiyat kavramları ele alınmış, ayrıca `em neu` Brückenkurs, `em neu` Hauptkurs ve `em neu` Abschlusskurs adlı ders kitapları ağırlıklı olarak içerdikleri edebi metinler açısından analiz edilmiştir. Son olarak `em neu` Hauptkurs ders kitabında yer alan edebi metinlere yönelik alıştırmalar incelenmekte ve ders uygulaması değerlendirilmektedir. Dolayısıyla Hacettepe Üniversitesi'nde öğrenim gören Alman Dili Eğitimi öğrencileri tarafından yapılmış olan alıştırmalar bu tez çalışmasında araştırılmaktadır.Bu araştırma üniversite öğrencilerinin edebiyat odaklı alıştırmaları iyi yapıp yapamadıklarını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada niceliksel ve niteliksel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bu bağlamda alıştırmaların değerlendirilmesi `iyi` (beklentileri yüksek nitelikte karşılıyor), `orta` (beklentileri karşılıyor) ve `kötü` (beklentileri karşılamıyor) olmak üzere üç kategori halinde gerçekleştirilmiştir. Bu üç kademeli değerlendirme analizi iyi, orta, kötü sıralamasını baz almaktadır. `Em neu` Hauptkurs adlı ders kitabında yer alan edebiyat odaklı alıştırmalara yönelik sonuçlar mutlak rakamsal ya da yüzdesel değerler olarak verilmiş, öğrencilerinin iyi, orta ve kötü nitelikli alıştırma incelemeleri örneklerle açıklanıp ve yorumlanmıştır.`Em neu` Hauptkurs için edebi metinlerine yönelik alıştırma çalışmalarının bulguları şunları ortaya koymaktadır: `iyi` kategorisindeki değerlendirme verileri, alıştırmaların özellikle 2. ünitedeki `Die gerettete Zunge` ve 3. ünitedeki `Berlin! Berlin!` konularına yönelik olarak beklentileri büyük ölçüde karşılamaktadır.Alıştırmalar öğrenciler tarafından genel olarak ayrıntılı ve uygun nitelikte doğru bir şekilde yapılmıştır. Öğrenci grubu öğretim ve öğrenim sürecinin başında yeterli derecede temel bilgiler ortaya koymuştur. `İyi` yapılmış alıştırmalar, 2. ünitedeki `Die gerettete Zunge` için %38'lik bir oran, 3. ünitedeki `Berlin! Berlin!` için %44'lük bir oran sergilemektedir. Toplamda alıştırmaların %31,6'sı `iyi` yapılarak beklentileri karşılamıştır. `Orta` kategorisindeki değerlendirme verileri 1. ünitedeki `Das Ideal` için %34 oranındadır. Verilen alıştırmalar genel itibariyle anlaşılmış, ancak kısmen çözülmüştür. İlerleyen ünitelerde ise beklentileri orta düzeyde karşılayan alıştırmalar giderek azalmıştır. Alıştırmaların toplamda %22,5'i beklentileri orta derecede karşılamıştır.%45,8'lik bir oran ile alıştırmaların neredeyse yarısının beklentileri karşılamayacak nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ünitelerin ilerledikçe öğrenciler tarafından `kötü` bir şekilde çözümlenmiş alıştırmaların sayısı da giderek artmıştır. `Kötü` kategorisindeki değerlendirme verileri özellikle 5. ve 7. ünitelerdeki yazın metinlerine yönelik alıştırmaların eksik bir şekilde yapıldığını göstermektedir. 5. ünitedeki `Briefe in die chinesische Vergangenheit` başlıklı konu alıştırmalarının değerlendirilmesine yönelik yüzdesel ifade %63 ve 5. ünitedeki `Der Fisch` başlıklı konu alıştırmalarının değerlendirilmesine yönelik yüzdesel ifade de %49 olmuştur. 7. ünitedeki `Halb zwei` başlıklı konu alıştırmalarının değerlendirilmesine yönelik yüzdesel ifade %55 olmuştur. Bu durum, ders kitabı ile yapılan öğretim sürecinin sonunda öğrencilerin temel bilgilerinin alıştırmaları iyi bir şekilde yapabilmeleri için yeterli olmadığını göstermektedir. Genel olarak bakıldığında, alıştırmaların başarılı bir şekilde çözümlenmesi mümkün olmamıştır.Farklı ünitelere yönelik beklentileri karşılama derecesi incelendiğinde, % 45,8 ile `kötü` kategorisinin birinci sırada, % 31,6 ile `iyi` kategorisinin ikinci sırada ve `orta` kategorisinin de % 22,5 ile üçüncü yani son sırada olduğu görülmektedir.Sonuçlar `em neu` Hauptkurs ders kitabının ünitelerinde yer alan alıştırmaların Hacettepe Üniversitesi öğrencileri tarafından ideal beklentileri karşılamayacak şekilde yapılmış olduklarını göstermektedir. Çoğu öğrencide temel bilgilerin mevcut olmadığı göze çarpmaktadır. Öğrencilerin ancak küçük bir kısmı sağlam temel bilgiye sahiptir. Alıştırmalar yaratıcı/özgür ifade ve köklü/konusal bilgi ve dil hakkında uygun bilgiyi kullanabilmeyi gerektirdiği, ancak bu bilgilerin öğrencilerin genelinde bulunmadığı gözlemlenmiştir: Sonuç olarak çoğu alıştırma belli birdereceye kadar/ancak çözümlenebilmiş ya da neredeyse çözümlenemeyecek nitelikte olmuştur. Bu durumda alıştırmalar ancak parçalar halinde veya eksik bir şekilde yapılmıştır ve dile yönelik eksik bilgiler sebebiyle kısmen anlaşılmamış ve yapılmamıştır.Bu durumun öğrencilerin Almanca metinlere yönelik okuma alışkanlıklarının olmamasından kaynaklandığı düşünülebilir. Öğrenciler genel olarak ders kitaplarındaki edebi metinli alıştırmalara eğilim göstermemişlerdir. `Em neu` Hauptkurs ders kitabında edebi metinlere yönelik açık yapılı alıştırmalarla karşılaşılmaktadır ve bunları başarılı bir biçimde yapabilmek için Alman dilini yerinde kullanmaya yönelik yetenek ve beceriye sahip olunmalıdır. Bu çalışmada, `em neu` Hauptkurs ders kitabındaki yazın metinlerinin kullanılmasının ve alıştırmaların yapılmasının bir sorun yaratmayacağı ve fayda sağlayacağı varsayımından yola çıkılmıştı. Bu doğrultuda öğrencilerin dil bilgisinin gelişmesine ve dört becerinin geliştirilmesine olumlu katkı sağlamaları gerekirdi. Ancak sonuçlar öğrencilerin alıştırmaları yaparken daha çok başarısız olduklarını göstermektedir. Bu doğrultuda `em neu` Hauptkurs ders kitabının Hacettepe Üniversitesinin öğrencileri için çok uygun olmadığı görülmüştür çünkü `em neu` Hauptkurs ders kitabı -öğrencilerde aslında bulunmayan- temel ve ön bilgilerin bulunduğundan yola çıkılarak yazılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde Almanca öğretenlere ileride yazın metinlerinin yabancı dilde nasıl kullanılacağına ve uygulanacağına dair öneriler sunulmaktadır.

This research deals with the importance of literary texts and practices in German courses as foreign language delivered in the universities. In this context, research on teaching literature shall be carried out through German course book titled 'EM neu' and in connection with this book and its analysis. Within the scope of the study, research shall be made in relation to literary texts contained in German course book titled 'em neu'. First, researches and theories on the course book shall be studied with a theoretical point of view. Secondly, research with the topic of 'literary texts in foreign language courses' shall be briefly concentrated upon. In this context, the concept of the course book shall be defined, which is followed by the description of the literature and then course book titled 'em neu' shall be analysed under the illustration of literary texts in the course books titled 'em neu' Brückenkurs, 'em neu' Hauptkurs and 'em neu' Abschlusskurs. Finally, seminar practice shall be evaluated on the basis of the exercise tasks related to literature in the context of 'em neu' Hauptkurs. Therefore, exercises prepared by the students of German higher school of Hacettepe University shall constitute the subject matter of this research.Qualitative and quantitative methods shall be applied in this study on the grounds that exercises which are and not studied shall be systematically determined and assessed because the objective of this research is to determine, as a consequence, whether the students can successfully analyse the literature-oriented exercise. In this context, the exercises shall be assessed in three categories, namely 'good' (expectations are met at high level), 'medium' (expectations are met) and 'bad' (expectations are not met). Therefore, three-graded assessment analysis follows the order of good, medium and bad. All the results of the literature-oriented exercises in the 'em neu' Hauptkurs shall be provided as obsolete numbers or percentage values.Data obtained from different units of the course book shall be analysed and interpreted within the framework of teaching and learning development. Finally, good, medium and bad exercise analyses of DaF students shall be explained and interpreted.Final results of exercise studies for the literary texts in the 'em neu' Hauptkurs reveal such results: assessment data in the category of 'good' reveals that exercises given meet the expectations from exercises particularly in 2nd unit titled 'Die gerettete Zunge' and 3rd unit titled 'Berlin! Berlin!'. Exercises are analysed by the students in details and with appropriate quality. Group of students has revealed sufficient basic knowledge in the beginning of teaching and learning process. Percentage expression of assessment of exercises for 2nd unit titled 'Die gerettete Zunge' and 3rd unit titled 'Berlin! Berlin!' exhibits rate of 38%, whereas this rate is 44% for 3rd unit titled 'Berlin! Berlin!. Totally, 31,6% of the exercises meet the expectations at high level. Assessment data from the category of 'Medium' indicates that exercises of the topic titled 'Das Ideal' in 1st unit is analysed at 'medium level' with the rate of 34%. Indeed, exercises given are generally understood but partially analysed. Exercises analysed by the students with medium quality in the following units gradually decrease. Among the total exercises, 22,5% of them meet expectations at medium level. 48,8% of them unfortunately is determined to be analysed in a way not to meet the expectations of almost half of the tasks. Apart from them, the number of poorly-analysed exercises by the students in the following parts of the units gradually increases. Assessment data in the category of 'bad' indicates that the exercises in the literature particularly in 5th and 7th units are analysed deficiently. Percentage expression for assessing the exercises of the topic titled `Briefe an die chinesische Vergangenheit` in 5th unit is 63%, whereas the percentage expression for assessing the exercises of the topic titled `Der Fisch` in the 5th unit is 49%. Percentage expression for assessing the exercises titled `Halb zwei` in Unit 7 is 55%. This situation indicates that the students are not good at analysing exercises of basic knowledge and the questions are heavy and they are lack in topic-oriented basic knowledge at the end of the course-oriented teaching period. For this reason, it is not possible to analyse the exercises successfully.According to success rating of different units, the category of 'bad' ranks the first with the rate of 45,8%, the category of 'good' ranks the second (31,6%) and the category of 'medium' ranks the third or final with the rate of 22,5%.Consequences indicate that the exercises contained in the units of the course book used in 'em neu' Hauptkurs are analysed by students of Hacettepe University in a way not to meet the expectations. In this context, it is remarkable that most of students lack in basic knowledge. Only small part of the students has good and topic-based basic knowledge. Since the exercises qualitatively require creative / free literary expression and essential / topic-based knowledge and appropriate information about language as pre-requisite, these exercises either are analysed to some agree or failed to be analysed. In this case, the exercises can be analysed only in parts or deficiently and these exercises cannot be partially understood due to lack of information about the language and thus cannot be analysed.It can be considered that this situation results from the absence of German reading habits among the students. Generally speaking, the students fail to show particular tendency to exercises containing literary texts in the course books. There are open exercises in the literary texts in the course book of 'em neu' basic course and to this degree; students are required to have competency and skills to apply German language as it is required. According to the hypothesis of this research, dealing with literary texts and the use of literary texts in the course book of 'em neu' basic course wouldn't create considerable problems for the students during the analyses. In this line, this would make positive contributions to improvement of language knowledge and four skills. However, final results indicate that the students have rather lower rates of success. In this line, it is possible that the concept of course book of 'em neu' basic course is not suitable for transmitting foreign language to students of Hacettepe University because course book of 'em neu' basic course is established on the basic and prior knowledge which is not actually owned by the students contained in the research. In the closing analysis of this research, advice is given to the teachers and reference suggestions are pointed in relation to how to use and apply literary texts to foreign language in future.