Çevrimiçi bilgi arama stratejileri ve bazı eğitimsel değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı lisans ve lisansüstü öğrencilerin çevrimiçi bilgi arama stratejilerinin ve bazı eğitimsel değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesidir. Bu amaçla tarama yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın çalışma grubunu ölçekleri çevrimiçi ortamda yanıtlayan, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Türkiye'de lisans veya lisansüstü düzeyde öğrenim görmekte olan 1006 öğrenci oluşturmaktadır.Çalışmada öğrencilerin çevrimiçi bilgi arama stratejilerini belirlemek için 3 temel alan (davranışsal, yaklaşımsal, üst bilişsel), 7 alt faktör (kontrol, kaybolma, deneme-yanılma, problem çözme, amaçlı düşünme, temel fikirleri ayırt etme, değerlendirme) ve 25 maddeden oluşan `Çevrimiçi Bilgi Arama Stratejileri Ölçeği` kullanılmıştır. Ölçeğin faktör yapıları, doğrulayıcı faktör analiziyle doğrulanmıştır. Araştırmanın sonuçları, öğrencilerin çevrimiçi bilgi arama stratejilerinin gelişmişlik düzeyi bakımından kendilerini orta düzeyde yeterli gördüklerini göstermiştir. Öğrencilerin kendilerini en çok İnternette arama uygulamalarının manipülasyonunu içeren `kontrol` stratejisi bakımından yeterli hissettikleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra öğrencilerin çevrimiçi bilgi aramaya yönelik en zayıf hissettikleri konunun, ortamda kaybolmaya karşı bir strateji geliştirme olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin İnterneti bilgi arama amaçlı olarak kullanmayı bilmelerine rağmen ortamda kaybolmalarının nedeni, stratejiler arası etkileşime bakılarak araştırılmış ve kaybolmanın en çok problem çözme stratejisiyle ilişkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca üst bilişsel düzeyde bilgi arama davranışı sergileyebilen öğrencilerin aynı zamanda diğer bilgi arama davranışlarını da sergileyebilme becerisine sahip oldukları belirlenmiştir.Araştırmada başarılı bir çevrimiçi bilgi arama süreci geçirmek konusunda erkek öğrencilerin kendilerini kadınlara oranla daha yeterli gördükleri belirlenmiştir. Akademik başarının bir göstergesi olan akademik ortalamaya göre incelendiğinde yüksek akademik ortalamaya sahip öğrencilerin, düşük akademik ortalamaya sahip öğrencilere göre, bütün temel alanlar ve bütün alt faktörlerde daha gelişmiş çevrimiçi bilgi arama stratejilerine sahip oldukları görülmüştür. Çevrimiçi bilgi arama stratejilerinin ayrıca öğrenim görülen bölümlere, eğitim düzeylerine ve akademik çalışmaların gerektirdiği çevrimiçi bilgi arama düzeyine göre de farklılaştığı, dolayısıyla eğitim ile güçlü ilişkilere sahip olduğu ortaya konmuştur. İnternet deneyiminin çevrimiçi bilgi arama stratejilerini geliştirdiği ve eğitsel İnternet kullanım öz yeterliğiyle çevrimiçi bilgi arama stratejileri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu da araştırmanın sonuçları arasındadır. Son olarak araştırmada ele alınan değişkenler arasındaki ilişkiler bir bütün olarak verilmiştir. Sonuçlar doğrultusunda çevrimiçi bilgi arama stratejilerinin geliştirilmesine yönelik öneriler getirilmiştir.Anahtar sözcükler: çevrimiçi bilgi arama stratejileri, akademik ortalama, cinsiyet, İnternet öz yeterliği, İnternet deneyimi, eğitimsel değişken

The purpose of this research was to investigate online information search strategies and their relationships with several educational variables. For this purpose, survey method was used.Participants of this research included 1006 undergraduate and graduate students who filled the inventories online in 2014-2015 academic year, in Turkey.For measuring students online information search strategies, `Online Information Search Strategies Inventory` was used which consists of 3 domains (behavioral, procedural, metacognitive), 7 subscales (control, disorientation, trial & error, problem solving, purposeful thinking, select main ideas, evaluation) and 25 items. The Inventory's factor structures were confirmed with confirmatory factor analysis.Results showed that students confidence level of their online information search strategies development were intermediate. Students feel most confident in `control` strategy which includes skills for manipulating the Internet searching applications. Results indicated that students feel least confident about developing a skill to avoid disorientation. The reason of students were disorienting while knowing how to use Internet for searching information was investigated examining the interactions between strategies. Investigation revealed that disorientation was most linked to problem solving. Additionally it has been concluded that students who were confident in showing metacognitive information search behavior were confident in showing other information search skills as well. Results revealed that male students were more confident than females in conducting a successful online information search process. When investigating in aspect of general point average (GPA) which can be seen as an indicator of academic performance, students having high GPA tended to have better online information search strategies than those who had low GPA, in all domains and subscales. It has been concluded that online information search strategies vary with discipline, education level and the online information need level that academic studies require and therefore results revealed that online information search strategies have strong relations with education.Results also showed that Internet search experience improve online information search strategies and Internet self-efficacy has a meaningful positive relation with online information search strategies. Lastly, the relations between all variables in this study were showed as a whole. Suggestions were given according to results to improve online information search strategies.Keywords: online information search strategies, general point average, gender,Internet self-efficacy, Internet experience, educational variable