Elit düzeydeki sporcuların rekreatif etkinlik tercihlerinde tutum, sıkılma algısı ile yaşam doyumlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye'deki çeşitli devlet üniversitelerinde öğrenim gören ve bireysel sporlarda müsabakalara katılan elit düzeydeki sporcuların rekreatif etkinlik tercihlerindeki tutumu, sıkılma algısı ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini, 2015-2016 eğitim ve öğretim yılında Türkiye'deki 114 devlet üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler oluştururken örneklemini ise Türkiye'nin yedi (7) coğrafi bölgesindeki tesadüfi küme örnekleme yöntemiyle çeşitli üniversitelerden (n=43) seçilmiş olan toplam 849 (Erkek 568, Kadın 281) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu`, Tel (2007) tarafından hazırlanan `Boş Zaman Değerlendirme Anketi`, Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Köker (1991) ve Yetim (1991) tarafından yapılan `Yaşam Doyum Ölçeği: YDÖ (The Satisfaction with Life Scale: SWLS)`, Ragheb ve Beard (1982) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Akgül ve Gürbüz (2010) tarafından yapılan `Boş Zaman Tutum Ölçeği: BZTÖ (Leisure Attitude Scale: LAS)`, Iso-Ahola ve Weissinger (1990) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Kara ve diğerleri (2014) tarafından yapılan `Boş Zamanlarda Sıkılma Algısı Ölçeği: BZSAÖ (Leisure Boredom Scale: LBS)` kullanılmıştır. Verilerin analizinde katılımcıların demografik özelliklerine göre yaşam doyumu, boş zaman tutumu ve boş zaman sıkılma algısını karşılaştırmak için t-Testi ve ANOVA gruplar arasındaki farklılığı belirlemek için ise TUKEY testi kullanılmıştır. Katılımcıların boş zaman tutumu, boş zamanda sıkılma algısı ile yaşam doyumlarının arasındaki ilişkiyi ortaya çıkartmak amacıyla Pearson Korelasyon ve Çoklu Regresyon analizi uygulanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre; t-Testi sonucunda `cinsiyet` değişkenine göre YDÖ, BZTÖ (Duyuşsal), BZSAÖ (Doyum) toplam puanlarında anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Yapılan ANOVA testi sonuçlarına göre YDÖ toplam puanı ile `boş zaman etkinliklerine katılma sıklığı`, BZTÖ toplam puanı ile `gelir düzeyi`, `millilik kategorisi`, `boş zaman etkinliklerine katılma sıklığı` ve BZASÖ toplam puanı ile `gelir düzeyi`, `boş zaman etkinliklerine katılma sıklığı` arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (p<0,05). YDÖ, BZTÖ ve BZASÖ puanları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için yapılan Pearson Korelasyon testine göre YDÖ ve BZTÖ alt boyutları arasında orta/yüksek düzeyde ve pozitif yönde, YDÖ ve BZASÖ alt boyutları arasında orta düzeyde ve negatif/pozitif yönde, BZTÖ ve BZASÖ alt boyutu olan doyum arasında orta düzeyde ve pozitif yönde, BZTÖ alt boyutları bilişsel ve duyuşsal ile BZASÖ alt boyutu sıkılma arasında düşük düzeyde ve negatif yönde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Rekreatif etkinlikler açısından, katılımcıların boş zaman tutum alt boyutlarına ilişkin puanları arttıkça, yaşam doyumu puanlarının da arttığı görülmektedir. Aynı şekilde sıkılma algısının alt boyutlarından birisi olan doyum boyutu arttığında, boş zaman tutum alt boyutları ve yaşam doyumlarının da doğru orantılı olarak arttığı görülmektedir. Fakat sıkılma algısının diğer alt boyutu olan sıkılma boyutu azaldığında bilişsel, duyuşsal tutum öğeleri ve yaşam doyumu ters yönde artış görülmektedir.BZTÖ alt boyutlarından bilişsel, duyuşsal ve davranışsal değişkenlerinin yaşam doyumu üzerinde önemli (anlamlı) bir yordayıcı olduğu, BZSAÖ alt boyutlarından doyum ve sıkılma değişkenlerinin önemli bir etkiye sahip olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bütün değişkenlerin birlikte yaşam doyumundaki toplam varyansın yaklaşık %51'ini açıkladığı görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Elit Düzey Sporcular, Rekreatif Etkinlikler, Tutum, Sıkılma Algısı, Yaşam Doyum

The aim of this study was to investigate the levels of life satisfaction, sense of boredom, and attitude to participating recreational activities of elite athletes who compete as individual and attend to public universities in Turkey. The sample of the study was consisted of 849 (568 male and 281 female) students that were chosen arbitrarily from several universities (43 public universities) in seven geographical regions of Turkey while target population of the study composed of the students who attend 114 public universities in Turkey in academic years between 2015-2016. In the study, `Personel Details Form` developed by researcher, `Leisure Evaluation Questionnaire (LEQ)` prepared by Tel (2007), `The Satisfaction with Life Scale (SWLS)` developed by Diener and et. al. (1985), `Leisure Attitude Scale (LAS)` developed by Ragheb and Beard (1982) and also `Leisure Boredom Scale (LBS)` developed by Iso-Ahola and Weissinger (1990) were used for data collection. Turkish version of the scales respectively was adapted by Köker and Yetim (1991), Akgül and Gürbüz (2010), Kara and et.al. (2014). In the analysis of data; to compare the differences in Leisure Evaluation, Life Satisfaction, Leisure Attitude and Leisure Boredom level according to the demographic characteristics of the participants, ANOVA, t-Test, Person Correlation, Multiple Regression Analysis were applied. Tukey test was used to determine the differences between groups. In the findings of the research, a significant difference was found in results of t-Test in SWLS, LAS (affective), LBS (satisfaction) total score according to `gender` (p<0.05). According to the result of ANOVA made; respectively significant difference was found between SWLS total score and `the frequency of participation in leisure activities`, between LAS total score and `income level`, `national player category`, `the frequency of participation in leisure activities` and between LBS total score and `income level`, `the frequency of participation in leisure activities` (p<0.05). With respect to the results of pearson correlation made in order to evaluate the relationship between total scores of SWLS, LAS and LBS, a medium and positive relation was found between SWLS and LAS. As for relationship between SWLS and LBS, a medium and negative relationship was found, a medium and positive relationship was found between LAS and sub-dimension (satisfaction) of LBS, a low and negative relationship was found between sub-dimensions (affective and satisfaction) of LAS and LBS. With regard to recreative activities, as the participants' points regarding leisure activities attitude sub-dimensions increase, life satisfaction points also increase. Similarly, as the satisfaction dimension which is a sub-dimension of boredom perception increases, leisure attitude sub-dimensions and life satisfaction increases respectively. On the other hand, as boredom dimension which is a sub-dimenson of boredom perception decreases, affective attitude factors and life satisfaction increases reversely. It was determined that the variables called cognitive, affective and behavioural which are all sub- dimensions of LAS, are meaningful predictor variables on SWLS; and also satisfaction and boredom variables which are sub-dimensions of LAS have not a significant effect on SWLS. Consequently, all variables together identify 51% of SWLS's variance.Keywords: Elite Level Athletes, Recreational Activities, Attitude, Boredom Perception, Life Satisfaction