Okul dışı öğrenme ortamlarının fen eğitiminde kullanılmasının okul öncesi dönemdeki çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisi

Abstract

Araştırmanın amacı, okul dışı öğrenme ortamlarının fen eğitiminde kullanılmasının okul öncesi dönemdeki çocukların bilimsel süreç becerileri üzerindeki etkisini incelemektir. Ön test-son test eşitlenmemiş kontrol gruplu yarı deneysel desendeki araştırmanın çalışma grubunda, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında, Ankara İli Çankaya ve Etimesgut İlçelerinde bulunan, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı üç farklı bağımsız anaokuluna devam eden, yaşları 60-72 aylar arasında değişen 80 çocuk yer almıştır. Çalışma grubunda yer alan çocukların 27'si deney grubu-1'i, 27'si deney grubu-2'yi, 26'sı ise kontrol grubunu oluşturmuştur.Araştırma kapsamında, okul öncesi dönemde sınıf içi fen etkinliklerinin yanı sıra bilim merkezi, doğa (tabiat) tarihi müzesi, akvaryum, planetaryum, veteriner anatomi müzesi, okul bahçesi gibi okul dışı öğrenme ortamlarında gerçekleştirilen fen etkinliklerinin çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisini ortaya koymak için, araştırmacı tarafından, sınıf içi fen etkinlikleri ve okul dışı öğrenme ortamlarında fen etkinlikleri olmak üzere iki bölümden oluşan `Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Etkinlikler İçeren Fen Eğitimi Programı` hazırlanmıştır. Programın deney gruplarında uygulanmasından önce ön test değerlendirmeleri yapılmış, gruplar arasında anlamlı bir fark olmadığı, her üç grubun da bilimsel süreç beceri düzeylerinin benzer olduğu saptanmıştır. Deney grubu-1'de `Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Etkinlikler İçeren Fen Eğitimi Programı`nın hem sınıf içi hem de okul dışı öğrenme ortamlarında gerçekleştirilen fen etkinlikleri, deney grubu-2'de ise programın yalnızca sınıf içi fen etkinlikleri yedi hafta süreyle araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Kontrol grubunda ise sınıf öğretmeni tarafından Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı'nın uygulamasına devam edilmiştir. Araştırmada, çocuklar ve ebeveynleri hakkında bilgi edinmek üzere araştırmacı tarafından hazırlanan `Çocuk-Ebeveyn Kişisel Bilgi Formu`, çocukların bilimsel süreç becerilerini değerlendirmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen `Bilimsel Süreç Becerileri Gözlem Formu (BSBGF)` ve `Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Bilimsel Süreç Becerilerini Değerlendirme Formu (BSBDF)` kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin betimsel olarak değerlendirilmesinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, çarpıklık ve basıklık katsayıları; deney grupları ve kontrol grubunda yer alan çocukların BSBGF ve BSBDF'nin ön test ve son test uygulamalarından aldıkları puanların karşılaştırılmasında non-parametrik testlerden Kruskal Wallis; her grubun kendi içerisindeki ön test-son test ve son test-kalıcılık testi puanlarının karşılaştırılmasında Wilcoxon testi ve deney gruplarının kalıcılık testi puanlarının karşılaştırılmasında Mann Whitney-U kullanılmıştır.Yapılan analizler sonucunda, sınıf içi fen etkinliklerinin yanı sıra okul dışı öğrenme ortamlarının da fen eğitiminde kullanılmasının çocukların bilimsel süreç becerilerini pozitif yönde desteklediği görülmüştür. BSBGF ve BSBDF'den elde edilen puanlara göre, grupların son test puanları arasında anlamlı farklılaşmanın olduğu, deney grubu-1'in son test puanlarının, deney grubu-2 ve kontrol grubunun, deney grubu-2'nin son test puanlarının ise kontrol grubunun puanlarından yüksek olduğu, BSBGF'den elde edilen puanlara göre, ölçme alt boyutu hariç diğer alt boyutlarda deney grubu-1'in kalıcılık testi puanlarının, deney grubu-2'nin kalıcılık testi puanlarından yüksek olduğu, BSBDF'den elde edilen puanlara göre ise, tüm alt boyutlarda deney grubu-1'in kalıcılık testi puanlarının, deney grubu-2'nin puanlarından yüksek olduğu görülmüştür. Bu bulguları doğrultusunda, araştırmacılara, uygulamacılara ve ailelere yönelik önerilerde bulunulmuştur.

This study aims to investigate the effect of using out-of-school learning environments for science education on preschool children's science process skills. The study group of the pretest-posttest control group unequalled quasi-experimental study consisted of 80 children aged between 60-72 months who were attending three independent kindergartens affiliated with the Ministry of Education and located in Çankaya and Etimesgut in the city of Ankara during the 2015-2016 school year. Of these children, 27 were assigned to experimental group-1, 27 to experimental group-2, and 26 to the control group. The researcher designed a `Science Education Program With Out-of-School Activities` which included both in-class and out-of-school science activities in order to reveal the effects of activities carried out in out-of-school environments such as scientific centers, natural history museums, aquariums, planetariums, veterinary anatomy museum and the school garden on preschool children's science process skills. Prior to implementing the program in the experimental groups, pretest evaluations were conducted and no significant difference was found between groups, meaning that all three groups had similar science process skill levels. Experimental group-1 followed both in-class and out-of-school science activities included in the `Science Education Program With Out-of-School Activities` whereas experimental group-2 followed only the in-class science activities taught by the researcher for seven weeks. The control group continued the Ministry of Education's regular 2013 preschool curriculum by the class teacher. Information about the children and their parents were gathered by using the `Child-Parent Personal Information Form`, while children's scientific process skills were evaluated by the `Science Process Skills Observation Form (SPSOF)` and `Preschool Children's Science Process Skills Evaluation Form (PCSPSEF)`, all of which were designed by the researcher. The descriptive analysis of the data were conducted with frequencies, percentages, mean scores, standard deviation, skewness and kurtosis coefficients. The scores of experimental and control group children from the pre and post implementations of the SPSOF and PCSPSEF were compared with the non-parametric Kruskal Wallis test. Each group's pretest-posttest and posttest retention test scores were compared within themselves by using the Wilcoxon test, and the retention test scores of the experimental groups were compared with the Mann Whitney-U test. The results showed that using out-of-school learning environments along with in-class science activities affected children's science process skills positively. SPSOF and PCSPSEF scores showed that the posttest scores of the groups varied significantly; the posttest scores of experimental group 1 were higher than those of both experimental group-2 and the control group; and the posttest scores of experimental group-2 were higher than those of the control group. SPSOF scores revealed that the retention test scores of experimental group-1 were higher than those of experimental group-2 in all subdimensions other than the measurement subdimension, while PCSPSEF scores showed that the retention test scores of experimental group-1 were higher than those of experimental group-2 in all subdimensions. In line with these findings, the study makes recommendations for researchers, practitioners and families.