Öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ile iş doyumu, mesleki tükenmişlik, örgütsel bağlılık düzeyleri ve örgüt iklimi algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ile iş doyumu, mesleki tükenmişlik, örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul iklimi algıları arasındaki ilişkileri incelemeye yönelik betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubu 2014-2015 Eğitim Öğretim yılında Bursa, Sakarya, Yalova illerindeki çeşitli okullarda görev yapan 581 gönüllü öğretmenden oluşmaktadır. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin 415'i (%71,4) kadın, 166'sı (%28,6) erkektir. Araştırmada veriler `Kişisel Bilgi Formu`, `Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği`, `İş Doyum Ölçeği`, `Tükenmişlik Ölçeği Kısa Formu`, `Öğretmenler İçin Örgütsel Bağlılık Ölçeği` ve `Örgütsel İklim Ölçeği` kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler korelasyon, tek yönlü varyans analizi ve bağımsız gruplar t testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin yılmazlık düzeyi ile mesleki tükenmişlik düzeyi arasında negatif yönde; yılmazlık düzeyi ile örgütsel bağlılık, iş doyumu düzeyi ve örgütsel iklim algıları arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulgulanmıştır. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin yılmazlık düzeylerinin okul kademelerine göre farklılığına ilişkin yürütülen tek yönlü varyans analizi sonucunda lisede çalışan öğretmenlerin ortaokulda çalışan öğretmenlere göre yılmazlık düzeyinin alt boyutu olan aile uyumu alt boyutunda anlamlı düzeyde fazla puan aldıkları görülmüştür. Ayrıca ortaokulda çalışan öğretmenlerin, lise ve ilkokulda çalışan öğretmenlerden anlamlı bir biçimde düşük puan aldığı bulgulanmıştır. Yılmazlık düzeylerinin cinsiyete göre farklılığı incelendiğinde ise erkek öğretmenler ile kadın öğretmenlerin ortalama puanları arasında anlamlı bir farklılık bulgulanmamış, yalnızca kendilik algısı alt boyutundan elde edilen puanlara bakıldığında erkeklerin ortalama puanlarının kadınların ortalama puanlarından anlamlı şekilde yüksek olduğu bulgulanmıştır. Katılımcıların yaş kademesine göre oluşturulan dört farklı yaş düzeyinde (22-30 yaş, 31-40 yaş, 41-50 yaş, 51 yaş ve üstü) yapılan tek yönlü varyans analizine göre öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ve alt boyutlarının arasında anlamlı farklılık bulgulanmamıştır. Katılımcıların çalışma sürelerine göre (1-10 yıl, 11-15 yıl, 16-20 yıl, 21 yıl ve üstü) yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre dört farklı çalışma süresinde öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ve alt boyutlarının arasında anlamlı farklılık bulgulanmamıştır. Araştırmadan elde edilen veriler ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

This study is a descriptive research study investigating the relationship of teachers' resilience levels with job satisfaction, burnout, organizational commitment and perception of organizational climate. Within the scope of the study, teachers' resilience level was also investigated with regard to its relationship with gender, age, experience and the school level they teach. The study group consisted of 581 teachers working in Bursa, Sakarya and Yalova in the 2014-2015 academic year. 415 (71,4%) of the teachers in the study group are female and 166 (28,6%) are male. The data were collected through `Personal Information Form`, `The Resilience Scale for Adults`, `Job Satisfaction Scale`, `The Burnout Measure Short Version`, `Organizational Commitment Scale for Teachers` and `The Organizational Climate Description Questionnaire.` The data collected in the study were analyzed through correlational analysis, one-way analysis of variance and independent groups t-test. The results revealed a significant negative relationship between teachers' resilience levels and burnout; and significant positive relationships between teachers' resilience levels and organizational commitment, job satisfaction and perception of organizational climate. As a result of the one way analysis of variance regarding the differences between resilience levels of the teachers working at different school levels, it was found out that the resilience level of the teachers working at high schools differ significantly from the ones working at secondary schools in the family cohesion subscale, one of the sub dimensions of resilience. Additionally, resilience levels of the teachers who work at secondary schools were found to be significantly lower compared to the teachers who work at elementary schools and high schools. When the level of resilience was examined in relation to gender, it was concluded that there was no significant difference between the mean scores of the male and female teachers. The only significant difference was found in the perception of self subscale, where the mean scores of the male teachers were higher than the female teachers. There was no significant difference in teachers' resilience or sub-scales of it in terms of age and experience of the participants. The findings gathered from the study were discussed in relation to the literature.