Ailevi Akdeniz Ateşi hastalarında Th1 ve Th2 yardımcı T hücre altgruplarının hücreiçi Interferon-Gamma (IFN-gamma) ve İnterlökin-4 (IL-4)`ün sitokin boyama yöntemi ile belirlenmesi

Abstract

IV ÖZET Aypar E., Ailevi Akdeniz ateşi hastalarında Thl ve Th2 yardımcı T hücre altgruplarının hücreiçi interferon-gamma (IFN-y) ve interlökin-4 (IL-4)'ün sitokin boyama yöntemi ile belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi. Ankara, 2002. Ailevi Akdeniz Ateşi (AAA) ateş ve serozal enflamasyon atakları ile karakterize otozomal resesif bir hastalıktır. Klinik enflamasyona akut faz proteinlerinin ve bazı sitokinlerin artışı eşlik eder. Bu çalışmada AAA' da enflamasyonun karakterini belirlemek amacı ile hastalığın patogenezinde rolü olduğu düşünülen yardımcı T hücre altgruplan;Thl ve Th2 hücreleri değerlendirilmiştir. Thl ve Th2 hücreleri, bu hücrelere ait sitokinler olan IFN-y ve IL-4'ün, periferik kan mononükleer hücrelerinde hücreiçi boyama yöntemi ve FACS (Fluorescent Activated Cell Sorter) Scan analizi ile değerlendirilmesiyle belirlenmiştir. Tel Hashomer kriterlerine göre tam konulmuş 34 AAA hastası (18 asemptomatik dönemde, 8 atak sırasında ve 8 sekonder amiloidoz gelişmiş olan), 7 çocuk kontrol, heterozigot bireylerle karşılaştırılmak üzere 7 erişkin kontrol ve MEFV mutasyonu için heterozigot (taşıyıcı) olan 11 birey çalışma kapsamına alınmıştır. Mononükleer hücreler, periferik kan örneklerinden ayrıştırılmış ve IFN-y ve IL-4 için monoklonal antikorlarla intrasitoplazmik olarak boyanmıştır. IL-4-pozitif T hücre yüzdelerinde gruplar arası fark saptanamazken, atak döneminde değerlendirilen hastaların IFN-y- pozitif T hücre yüzdeleri, (%27.1±15.1, ortalama±SS), asemptomatik dönemde değerlendirilen hastalara (%13.2±17.84, ortalama+SS) (p=0.04) ve kontrol grubuna göre (%1.2±1.49) (p=0) daha yüksek saptanmış ve bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Asemptomatik dönemde değerlendirilen hastalar ve kontrol grubu arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0.008). MEFV mutasyonu için heterozigot (taşıyıcı) olan bireylerde belirlenen IFN-y-pozitif T hücre yüzdeleri (%8.66±1.49, ortalama+SS) kontrol grubuna göre daha yüksek saptanmış ve bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0.001). Sekonder amiloidoz gelişmiş AAA hastalarında ortalama IFN-y-pozitif T hücre yüzdesi en yüksek saptanırken (%31.8±27.52), sonuçlar geniş bir standart sapma göstermiştir. Bu çalışmada, ilk defa, AAA'da görülen enflamatuvar yanıtın Thl hücre tipinde olduğu gösterilmiştir. AAA hastalarında, yetersiz pyrin işlevinin, Thl hücrelerinin oluşturduğu enflamasyonu baskılayamaması nedeniyle IFN-y-pozitif T hücre yüzdelerinin yüksek kaldığı ve IFN-y'nın MEFV geni indüksiyonu ile de hastalığın patogenezinde yer aldığı sonucuna varılmıştır. Heterozigot bireylerde de aynı şekilde saptanan Thl tipi enflamatuvar yanıt sayesinde, bu bireylerin karşılaştıkları patojenlere karşı daha iyi fagositer sistem aktivasyonu oluşturabildikleri düşünülmüştür. Anahtar Kelimeler: Ailevi Akdeniz ateşi, MEFV, Sitokin, İnterferon-gamma (IFN- y), İnterlökin-4 (IL-4), Yardımcı T hücre, Thl, Th2, Periferik kan mononükleer hücre, Hücreiçi sitokin boyama, Flow sitometri, FACS analizi. Destekleyen Kuruluşlar: HÜTF Araştırma Fonu, Proje No: 01.T02. 10 1.004

ABSTRACT Aypar E., Identification of T Helper Subsets; Thl and Th2 in familial Mediterranean fever patients by intracellular cytokine staining of interferon- gamma (IFN-y) and interleukin-4 (IL-4). Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics. Ankara, 2002. Familial Mediterranean fever (FMF) is an autosomal recessive disease characterized by attacks of fever and serosal inflammation. An outburst of acute phase inflammatory products and some cytokines accompany the clinical inflammation. We have studied the role of the T helper (Th) 1 and 2 cells in FMF, to further elucidate the character of the inflammation. The cytokine products of Thl and Th2, INF-y and IL-4, respectively, were analyzed by intracellular cytokine staining and FACS (Fluorescence Activated Cell Sorter) analysis. 34 Turkish FMF patients (18 during asymptomatic period, 8 during an acute attack, and 8 with secondary amyloidosis), 7 child, 7 adult controls, 1 1 adults who were accepted as heterozygotes for MEFV (Familial Mediterranean gene) mutations were included in the study. Peripheral blood mononuclear cells were isolated and stained with monoclonal antibodies for IFN-y and IL-4. The percentage of IL-4-positive T cells were not significantly different between the groups. However, the percentage of IFN-y- positive T cells in FMF patients experiencing an acute attack (%27.1±15.7, Mean±SD) was significantly higher than asymptomatic FMF patients (%13.2±17.84, Mean±SD) (p=0.04) and controls (%1.2±1.49, Mean±SD) (p=0) and these differences were statistically significant. The percentage of IFN-y-positive T cells in asymptomatic FMF patients was also significantly higher than controls (p=0.008) and this difference was statistically significant. Heterozygotes for MEFV mutations had a significantly higher percentage of IFN-y-positive T cells (%8.66±1.49, Mean±SD) compared to age-matched controls (%0.4±0.49, Mean±SD) (p=0.001) and this difference was also found to be statistically significant. IFN-y-positive T cells in FMF patients with secondary amyloidosis was also markedly increased, but showed a large range of variation. This is the first report showing that the inflammatory response in FMF shows a Thl polarization. IFN-y directly induces MEFV gene expression and has a role in pathogenesis of FMF. We suggest that in FMF patients, the percentage of IFN-y-positive T cells are higher, because the defective pyrin is not able to inhibit this Thl mediated inflammation. Thl polarization may have helped the heterozygotes to mount a better response to certain agents. Key Words: Familial Mediterranean fever, MEFV, Cytokine, Interferon-gamma (IFN-y), Interleukin-4 (IL-4), T helper cell, Thl, Th2, Peripheral blood mononuclear cell, Intracellular cytokine staining, Flow cytometry, FACS analysis. Supported By: Hacettepe University Faculty of Medicine Research Council, Project No:01.T02.101.004