Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeyleri ve çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi: Sakarya ili örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeyleri ile çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesidir. Çalışmanın örneklemini 2018-2019 eğitim-öğretim yılı içerisinde Sakarya'da öğrenim görmekte olan ve rastgele seçilen 1331 ortaokul öğrencisi oluşturmaktayken desen olarak nicel ve nitel araştırma desenlerinin bir arada kullanıldığı karma araştırma deseni tercih edilmiştir. Veri toplamak amacıyla 'kişisel bilgi formu', 'çevre okuryazarlığı ölçeği' ve 'çevresel tutum ölçeği' kullanılmıştır. İlk olarak verilerin normal dağılıp dağılmadığına bakılmış, yapılacak analizlerde kullanılacak testler buna göre belirlenmiştir. Normal dağılım gösteren verilerin analizinde t testi ve ANOVA, normal dağılım göstermeyen verilerde ise Mann Whitney U ve Kurskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Öğrencilerin okuryazarlık düzeyleri ile çevreye yönelik tutumları Sakarya ili geneli ve ilçeleri için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Hesaplanan bu değerler kişisel bilgi formunda belirtilen demografik değişkenlere göre karşılaştırılmıştır. Verilerin analizinde Sosyal Bilimler için İstatistikProgramı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre Sakarya ili genelinde öğrencilerin orta düzeyde çevre okuryazarı olduğu ve iyi düzeyde çevreye yönelik tutuma sahip olduğu görülmüştür. Çevre okuryazarlığı ile ilgili sonuçlar incelendiğinde sınıf düzeyi, cinsiyet ve çevre konulu anket doldurma değişkenleri puanlar açısından anlamlı bir fark yaratmamıştır. Ancak akademik başarı, anne-baba eğitim durumu, BİLSEM'de eğitim görme durumu, aylık gelir, çevre okuryazarlığı sözcüğünü duyma, ailesinde çevre sorunları hakkında konuşma ve tartışma, çevre kirliliği konusunda ki bilgileri elde ettikleri kaynaklar ve bilim insanlarına çevre sorunlarını çözme de güvenme değişkenleri sonuçlar arasında anlamlı farklar yaratmıştır. Çevreye yönelik tutum ile ilgili sonuçlara bakıldığında ise sınıf düzeyi vekardeş sayısı değişkenlerinin anlamlı bir fark yaratmadığı görülmektedir. Cinsiyet, aylık gelir, akademik başarı, BİLSEM'de eğitim görme durumu, çevre okuryazarlığı sözcüğünü duyma, anne-baba eğitim düzeyi, ailesinde çevre sorunları hakkında konuşma ve tartışma, çevre kirliliği konusunda ki bilgileri elde ettikleri kaynaklar ve bilim insanlarına çevre sorunlarını çözme de güvenme değişkenleri çevreye yönelik tutum puanları açısından anlamlı farklar yaratmıştır. Öğrencilerin, önemli gördükleri çevre sorunları, bunlardan en önemli olanı, bu sorunların nedenleri ve çözümlerine yönelik görüşleri bulgularda detaylı olarak tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Çevre okuryazarlığı, çevresel tutum, çevre sorunları, çevre eğitimi.

The objective of this study is to identify the environmental literacy level and attitude towards the environment of middle school students. The research sample consists of 1331 randomly chosen middle school students, who received formal education during the 2018-2019 academic year of study in Sakarya. In terms of research methodology, a combination of both quantitative and qualitative measures is being applied during this study. For the purpose of data collection, three data collection tools have been designed and used, namely the `personal information form`, the `environmental literacy level measure` and the `environmental attitude measure`. First, the data set is tested for normal distribution, as the tests used during the analysis depend on this. Normally distributed data is analyzed using t test and ANOVA, whereas Mann Whitney U and Kurskal Wallis H tests are applied for data that is not normally distributed.Levels of environmental literacy and environmental attitudes are measured for each district of Sakarya separately and for Sakarya as a province. These values were compared according to the demographic variables stated in the personal information form. In the data analysis process, the statistics software Statistical Packag for the Social Sciences is used. While the research results reveal a moderate literacy level for the province of Sakarya as a whole, the environmental attitude of middle school students is found to be at high-level. In terms of determinants of environmental literacy level, this research identifies several factors significantly influencing this measure. They include academic achievement, parental education status, education situation at BILSEM, monthly income, having heard the word `environmental literacy`, talking and discussing about environmental issues within the family, sources for acquiring knowledge about environmental pollution and the confidence in scientists to solve environmental issues. Other factors like class level and gender, do not have a significant influence on the measure. Concerning the determinants of environmental attitude, this research finds out thatclass level, number of siblings and previously having dealt with an environmental survey do not significantly influence the measure. However, gender, monthly income, academic achievement, education situation at BILSEM, having heard the word `environmental literacy`, parental education status, talking and discussing about environmental issues within the family, sources for acquiring knowledge about environmental pollution and the confidence in scientists to solve environmental issues are factors that significantly influence the environmental attitude measure. The environmental problems that students consider important, the most important ones out of them, the reasons behind them and opinions on possible solutions are discussed in detail in the findings section. Keywords: Environmental literacy, Environmental attitude, Environmental problems, Environmental education.