Etkin doz ve görüntü kalitesinin hastaya spesifik olarak belirlenmesi ve diagnostik referans doz seviyeleri ile karşılaştırılması

Abstract

Radyolojik incelemelerde, uygulamada genellikle standart hasta için önerilen ışınlama parametreleri kullanılarak görüntü alınmaktadır. Aynı inceleme için (karın, göğüs vb.) farklı kilo ve boylarda hastalar incelense bile aynı ışınlama parametreleri kullanılmakta, bu da çoğu zaman ya hasta radyasyon dozunda artışa ya da görüntü kalitesinde düşüşlere sebep olmaktadır. Klinik ortamda bu parametrelerin hasta dozuna ve görüntü kalitesine etkilerinin incelenmesi ve referans doz seviyelerinde sapma miktarlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu tez çalışmasında ilk olarak farklı klinik protokoller için düşük kontrast ayırma gücü fantomu ile alınan ham ve işlenmiş görüntüler kullanılarak görüntü kalitesi kontrast analizleri yapılmış, farklı firmaların kullandığı görüntü işleme yöntemleri kıyaslanmıştır. Hasta çalışmaları kapsamında ise üç farklı sistem için, farklı vücut kitle indeksine sahip hastalarda hasta yüzey dozu, etkin doz ve görüntü kalitesi sayısal olarak belirlenmiş; referans doz seviyeleri ile karşılaştırılmıştır. Hasta verilerinin değerlendirmesi aşamasında aynı çalışmalar hümanoid fantomla yapılmış hesaplanan kontrast değerleri hasta sonuçları ile kıyaslanmıştır. Hümanoid fantom ve hastalar için farklı yapılar arasında hesaplanan kontrast değerlerinin aynı davranışı gösterdiği görülmüştür. Hasta verileri radyolog hekimler tarafından EC 16260 EN'de bulunan kriterlere göre görsel olarak da değerlendirilmiş ve sistemler kendi içlerinde karşılaştırılmıştır. Sistemler arasında aynı vücut kitle endeksine sahip hastalarda yüzey dozu değişimi çok fazla olduğu görülmüştür. Doz ve görüntü kalitesi arasında sayısal olarak elde edilen sonuçlar ve radyolog hekimler tarafından yapılan görsel değerlendirmeler uyumludur

In general, exposure parameters defined for standart patient are used to acquire images in radiological examinations in practice. For a specific examination (abdomen, thorax etc.), even if the physical properties (weight, height ec) of the patients are different, the same parameters are used and this results in either increased patient radiation dose or degraded image quality. It is necessary to study the effect of exposure parameters on patient dose and image quality in clinical setting and determine the deviation from reference dose levels. In this thesis, firstly contrast analysis in image quality was examined for different clinical protocols with raw and processed image data for a low contrast detail phantom acquired from different systems and image processing methods used in different brands were compared. For patient studies, patient surface dose and image quality were numerically calculated for patients with different body mass index using three different systems and results were compared with reference dose levels. For the evaluation of patient data, same data were acquired using humanoid phantoms and contrast values calculated were compared with the paitent results. The contrast between different tissues calculated from phantom and patient data presented similar behaviour. Patient data were also evaluated visually by radiologists according to criteria defined in EC 16260 and inter-system comparisons were made. The variation of patient surface dose among different systems was found to be very high even for patients with the same body mass index. The numerical results and evaluations of radiologists on the relation between dose and image quality were consistent