Moğolistan sağlık sisteminin incelenmesi ve bir değerlendirme

Abstract

Sağlık sistemi, hedef nüfusun sağlık ihtiyaçlarını karşılamak için sağlık hizmeti sunan insan,kurum ve kaynakları kapsayan bir organizasyondur. Bir sağlık sisteminin değerlendirmesi içinkullanlan temel göstergeler; yaşam beklentisi, doğurganlık oranı, anne ölüm hızı ve bebek ölümhızı olarak sıralanabilir.Bu çalışmanın amacı, Moğolistan Sağlık Sisteminin incelenmesidir. Çalışma, mevcut durumunbelirlenmesi, sağlık göstergelerinin değerlendirilmesi, orta gelir düzeyi altındaki ülkeleriçindeki konumunun tespit edilmesi ve bazı ülkelerle karşılaştırılmasını içermektedir. Birülkenin mevcut sağlık sisteminin, toplum ihtiyaçlarına ne düzeyde cevap verdiği ve dünyagerçekleriyle ne oranda örtüştüğünün belirlenmesi; buna göre gerekli tedbirlerin alınması vegeliştirilmesi bu tür çalışmaları gerekli ve önemli kılmaktadır. Çalışmada, konuya ilişkinbilimsel yazın ve Dünya Bankası verilerinden yararlanılmıştır.Moğolistan sağlık göstergelerin değerlendirilmesi için En Küçük Kareler Yöntemi, orta gelirdüzeyinin altında olan ülkelerinin sağlık göstergelerin değerlendirilmesi için ise Panel VeriAnalizi (E-views 8 programı) kullanılmıştır.Elden edilen bulgulara göre Moğolistan, orta gelir düzeyi altındaki 51 ülke kategorisi içindekişi başına düşen GSYİH açısından altıncı; kişi başına sağlık harcamaları bakımından 12.(onikinci); 1000 kişiye düşen hekim sayısı bakımından dördüncü; yatak sayısı bakımından iseikinci sırada yeralmaktadır. Sağlık göstergeleri açısından ise, yaşam beklentisi bakımından 25.(yirmibeşinci); doğurganlık oranı açısından 31. (otuzbirinci) sıradadır. Anne ve bebek ölümhızıları açısından ise 13. (onüçüncü) sıradadır.En Küçük Kareler Yöntemine göre yapılan hesaplamada, GSYİH içindeki sağlıkharcamalarının bir birim artması halinde, yaş ortalamasının %7 artması; anne ölüm hızının %11ve bebek ölüm hızının ise %7,9 oranında azalmasının mümkün olabileceği tahmin edilmiştir.Panel Veri Analizine göre yapılan hesaplamada ise, diğer sağlık sistemleri ile kıyaslandığında,Beveridge sağlık sisteminin yaşam beklentisini %7 oranında arttırabildiği; bebek ölüm oranını%64 ve anne ölüm oranını ise %106 azaltabildiği görülmüştür.Bu çalışmada elde edilen veriler ve ulaşılan bulgulara göre, Moğolistan ve orta gelir düzeyialtındaki ülkelerde, GSYİH içindeki sağlık harcamalarının arttırılması ve Beveridge sağlıksisteminin uygulanması durumunda, sağlık göstergelerinin olumlu yönde etkileneceğisöylenebilir.

Health system is an organization including people, institutions and resources that delivers healthservice for target population in order to satisfy their health needs. Basic indicators for evaluatinghealth system are life expectancy, fertility rate, maternal mortality rate and infant mortality rate.This study aims to examine health system of Mongolia. In this context, current situation wasidentified, health indicators were assessed, country's status was determined among countriesbelow the middle-income level and comparisons made with some of the countries. This studyhas provided significant policy implementation on health institutions and suggested how toencounter the health needs of the society. In this study, relevant scientific literature and WorldBank data were utilized.`Least Squares Method` was implemented for assessing health indicators of Mongolia and`Panel Data Analysis` (8 programs for E-views) was utilized for assessing health indicators ofcountries below the middle-income level.According to the findings, Mongolia was ranked sixth by GDP per capita and twelfth by healthexpenditure per capita among 51 countries below the middle-income level. Fourth in terms ofnumber of physicians per 1000 patients and second in terms of number of beds. According tothe health indicators, it was ranked twenty fifth in the ranking among same countries by lifeexpectancy and thirty first place by fertility rate. In terms of maternal and infant mortality rateit was ranked in thirteenth.In the calculations made according to the least squares method, if the health expenditures inGDP increases by one unit, the average age will increase by 7%. It was estimated that it wouldbe feasible to reduce maternal mortality rate by 11% and infant mortality rate by 7.9%.According to the Panel Data Analysis, it was estimated that Beveridge health system canincrease the life expectancy by 7% and reduce infant mortality by 64% and maternal mortalityby 106%, compared to other health systems.The findings have revealed that there would be a positive impact on health indicators byincreasing health expenditure in GDP and implementing Beveridge health system in Mongoliaand in other countries below middle-income level.