Hematopoietik kök hücre transplantasyonu yapılan ağır kombine immün yetmezlikli 31 hastanın klinik, immünolojik değerlendirilmesi ve transplantasyon sonrası immün rekonstitüsyon

Abstract

IV ÖZET Göktürk B., Hematopoietik kök hücre transplantasyonu yapılan 31 ağır kombine immün yetmezlikti hastanın klinik, immünolojik değerlendirilmesi ve transplantasyon sonrası immün rekonstitüsyon, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Tezi, Ankara, 2003. Ağır kombine immün yetmezlik (SCID), T, B ve NK hücre gelişim ve fonksiyonunda belirgin anormallikler ile giden heterojen, kalıtsal bir hastalık grubudur. HKHT yapılan 3 1 ağır kombine immün yetmezlikti hasta retrospektif ve prospektif olarak değerlendirildi. Hastaların 9'u (%29.0) kız, 22'si (%71.0) erkek olup tam yaşı ortalamaları 6.0±3.8 ay (1-18) idi. Başvuru anında saptanan en sık klinik bulgular malnütrisyon (%82.2), oral candidiazis (%80.0), pnömoni (%51.6) ve persistan gastroenterit (%51.7) olduğu görüldü. T, B ve NK lenfositlerin yaşa göre normal sayılan esas alınarak yapılan sınıflandırmaya göre hastaların 14'ünün (%45.2) T-B- NK+, 10'unun (%32.3) T-B+NK-, 6'sının (%19.4) T-B+NK+, l'inin (%3.2) T+B+NK+ fenotipinde olduğu görüldü. Moleküler tanısı belirlenebilen 14 hastanın n 6'sında (%42.8) Artemis gen mutasyonu, 5'inde (%35.7) RAG1/RAG2 mutasyonu, 2'sinde (%14.2) JAK3 mutasyonu saptandı.Hastalarm 25'inde (%80.6) anne-baba akrabalığı, 25'inde (%80.6) ailede benzer hastalık öyküsü vardı. 24 hastada (%77.4) başvuru anında lenfopeni saptandı. 10 hasta (%33.3) kaybedilirken, 21 hasta durumları iyi olarak izlenmektedir (median izlem süresi 20 ay (3-104)). HKHT yapılma yaşı ortalama 8.9±5.4 ay (1.5-24) idi. Hastaların 25'ine (%80.6) HLA- identik donörden kemik iliği, 6'sma (%19.3) haploidentik donörden periferik kök hücre transplantasyonu yapıldı. GVHD gelişimi haploidentik grupta %66.7, HLA- identik grupta ise %20.0 oramnda görüldü. Transplantasyon sonrası görülen komplikasyonlar GVHD (%29), dissemine BCGitis (%12.9), bronşiolitis obliterans (%9.6), venooklusiv hastalık (%3.2) ve graft reddi (%3.2) idi. Komplikasyon olarak GVHD gelişimi, prognozu olumsuz yönde etkileyen faktör olarak saptandı. T-B- SCID tipi, NK+'liği, transplantasyon yapılma yaşının büyük olması (>6 ay) ve transplantasyon öncesinde pnömoni varlığının klinik olarak prognozu daha kötü etkilediği görüldü ancak bu istatistiksel olarak gösterilemedi. Eksitus olan hastalarda en sık ölüm sebebi klinik olarak pulmoner kanama ve transplantasyon öncesinde de mevcut olan alt solunum yolu enfeksiyonu olduğu belirlendi. T lenfosit deplesyonuyapılmadan HKHT yapılan hastalarda engraftmentin T lenfosit deplesyonu yapılanlara göre daha erken başladığı gözlendi. Herhangi bir komplikasyon gelişmeyen hastalarda büyüme ve gelişmenin düzeldiği gözlendi. Erken sütçocukluğu döneminde tedaviye dirençli ve tekrarlayan alt solunum yolu enfeksiyonu, oral candidiazis, gastroenterit olması, anne-baba akrabalığı ve aile öyküsünün bulunması, lenfopeninin bu bulgulara eşlik etmesi erken tam açısından anlamlı bulunurken, enfeksiyonlar başlamadan erken dönemde yapılacak HKHT ile de tedavi başarısının artacağı görüldü. Yapılan değerlendirmede SCID'de erken tanı konularak en kısa sürede HKHT yapılmasının tedavi başarını etkileyen en önemli faktör olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Ağır kombine immün yetmezlik, Hematopoietik kök hücre transplantasyonu.

VI ABSTRACT Göktürk B., Clinical, immunological evaluation and immune reconstitution of 31 severe combined immunodeficient patients that received hematopoietic stem cell transplantation, Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics, Ankara 2003. Severe combined immunodeficiency is a heterogenous group of diseases characterised by severe impairment in T, B and NK lymphocyte development and function. Thirtyone patients who received HSCT were evaluated retrospectively and prospectively. Nine (%29.0) female and 22 (%71.0) male patients were included. Mean age of diagnosis was 6.0±3.8 (1-18) months. The most common clinical findings on admission were; malnutrition (%82.2), oral candidiasis (%80.0), pneumonia ( %52.6 ) and persistant diarrhea (%52.7). The patients were classified according to the T,B and NK cell counts based on normal numbers of age; 14 of them (%45.2 ) were T-B-NK+, 10 of them ( %32.3 ) were T-B+NK-, 6 of them (%19.4) were T-B+NK+ and 1 of them ( %3.2 ) was T+B+NK+ SCID phenotype. The genetic defects were Artemis gene mutation in 6 cases (%19.3), RAG1/RAG2 mutation in 5 cases ( %16.1 ), JAK3 mutation in 2 cases (%6.4). Twentyfive patients (%80.6 ) were transplanted bone marrow from HLA- identical donor, 6 patients (%19.3 ) were transplanted peripheric stem cell from haploidentical donor. GVHD development as a complication was %66.7 in haploidentical group and %20.0 in HLA-identical group. The complications seen after transplantation were GVHD (%29), disseminated BCGitis (%12.9), bronchiolitis obliterans (%9.6), venoocclusive disease (%3.2) and graft failure. GVHD development affected the prognosis negatively. T-B- SCID type, NK positivity, late transplantation age (>6 months) and pneumonia before transplantation affected prognosis negatively in clinical aspects but this was not corrected statistically. The most common death causes were pulmonary hemorrhage and pre-existing lower respiratory tract infection. In patients who received HSCT without T lymphocyte depletion, engraftment had begun earlier according to the T lymphocyte depleted group. Growth and development improved in the patients who didn't develop any complications. Recurrent respiratory tract infections, oral candidiasis and gastroenteritis resistant to treatment, consanguinity, positive family history and lymphopenia were found to be significant criteria in earlyvıı diagnosis. We suggest that early transplantation prior to severe infections will approve the success in treatment. Key words: Severe combined immunodeficiency, hematopoietic stem cell transplantation.