Deksmedetomin`in plazma viskozitesi ve eritrosit deformabilitesine etkisi: sıçanlarda in vivo çalışma

Abstract

ÖZET Erdem N., Deksmedetomidin'in Plazma Viskozitesi ve Eritrosit Deformabilitesine Etkisi: Sıçanlarda İn Vivo Çalışma, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanlık Tezi, Ankara 2004 Deksmedetomidin premedikasyon ve sedasyon amacıyla kullanılan yüksek seçiciliğe sahip bir a2 agonist ajandır. Tek başına ya da başka anestezik ajanlarla birlikte değişik organların kan akımlarına olan etkisi bir çok çalışmaya konu olmuştur. a2 reseptörler vasküler yatakta değişik bölgelerde değişen yoğunluklarda bulunurlar. Farklı fizyolojik etkilere sahip çeşitli alt tipleri tanımlanmıştır (a2a. 0:2b, a2c)- Vasküler düz kas hücrelerindeki a2 reseptörlerin uyarılması vazokonstrüksiyona neden olurken endotelial a2 reseptörlerin uyarılması ise NO salınımına neden olarak vazodilatasyona yol açar. Spesifik bölgelerin non selektif a agonistlerin uyarısı altında olup olmaması da bu yanıtın niteliği ve niceliğini etkiler. Serebral damarlar postsinaptik a2 reseptörlerden zengindir ve uyarılmaları sonrası vazokonstrüksiyon gelişir. izole organ ve doku perfüzyonlarını etkileyen önemli faktörlerden biri de plazma akışkanlığı ve eritrosit deformabilitesidir. a2 reseptörler uyarıldıklarında trombosit agregasyonunu arttırırlar. Trombosit agregasyonundaki artış kan akışkanlığında ve doku perfüzyonunda azalma ile sonuçlanır. Deksmedetomidinin eritrosit deformabiiitesini ise ne derece ve hangi yönde etkilediği bilinmemektedir. Literatürde propofol ve bazı volatil ajanların eritrosit deformabilitesine etkisi daha önce çalışılmıştır. Deksmedetomidin ile bu yönde yapılmış ayrıntılı bir çalışma yoktur. Bu çalışmada deksmedetomidinin plazma viskozitesi, eritrosit deformabilitesi ve hematokrit değerlerine olan etkisi araştırıldı. Bu amaçla 21 adet Wistar albino sıçan kullanıldı. Deksmedetomidin grubunun viskozite değerlerinin kontrol ve distile su gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede azalmış olduğu gözlendi(p<0,05) Gruplar arasında eritrosit deformabilitesi ve hematokrit değerleri yönünden anlamlı fark gözlenmedi. Bu çalışma sonucunda deksmedetomidinin eritrosit deformabilitesine etkisinin IVolmadığı, plazma viskozitesini ise olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır. Bu yönüyle deksmedetomidin kullanımı kardiyak ve serebral iskemi olgularında, portal hipertansiyon varlığında, septik şok gibi olguların yoğun bakım sedasyonunda, yararlı olabilir. Hiperviskozite sendromlarında hemodilusyon ile uygun biçimde kombine edilerek kullanılabilir.

ABSTRACT Erdem N., The Effect of Dexmedetomidine on Plasma Viscosity and Erythrocyte Deformability, in vivo study on rats. Hacettepe University Medical Faculty, Thesis on Anesthesiology and Reanimation, Ankara 2004 Dexmedetomidine is used for premedication and sedation and it is a highly selective alpha2 agonist agent. Its' effect on the different organs' blood flow solely or with the other anesthetic agents is intensely studied. Alpha2 receptors are found in different intensities in different zones in the vascular bed. The different subtypes (a2a, a2b, a2c) were identified which have different physiologic effects. The smooth muscle alpha2 receptors' stimulation causes vasoconstriction and the endothelial alpha2 receptors' stimulation causes vasodilatation by the release of the NO. The response to this stimulations differ as the specifically regions are in the stimuli of the non-selective alpha agonists. The cerebral vessels are highly rich of postsynaptic alpha2 receptor content and the stimulation of them causes vasoconstriction. The other factors which affect the isolated organ and tissue perfusion are plasma viscosity and the erythrocyte deformability. Alpha2 receptor stimulation causes platelet aggregation. The increase in the platelet aggregation diminishes organ perfusion and increases blood viscosity. There is no evidence about the effect of the dexmedetomidine on the erythrocyte deformability in the literature. The effect of the propofol and some volatile agents on the erythrocyte deformability is studied before. There is no study about the effect of the dexmedetomidine on the erythrocyte deformability. The effect of dexmedetomidine on plasma viscosity, erythrocyte deformability and hematocrite values is investigated in this study. 21 Wistar albino rats were used for this aim. The viscosity values of the dexmedetomidine group were found to be significantly decreased compared to the other groups.(p<0,05). No difference was observed between the groups for the erythrocyte deformability and hematocrite values. We have concluded that dexmedetomidine does not effect erythrocyte deformability and it's effects on plasma viscosity is beneficial. Therefore, dexmedetomidine VIcould be useful in the cases of ischemic heart and brain diseases, intensive care unit sedation of septic shock cases. It is also helpful for the hyperviscosity syndromes in combination with hemodilution. Vll