Turner sendromlu hastalarda Y kromozom dizilerinin floresan in situ hibridizasyon yöntemiyle belirlenmesi ve çölyak hastalığı taraması

Abstract

Ill ÖZET Akçan B., Turner Sendromlu Hastalarda Y Kromozom Dizilerinin Floresan İn Situ Hibridizasyon (FISH) Yöntemiyle Belirlenmesi Ve Çölyak Hastalığı Taraması, Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi. Ankara, 2004 Turner Sendromu (TS), insanlarda kısa boy, seksüel infantilizm, streak gonadlar, primer amenore ve somatik anomalilerle karakterize kromozomal bir hastalıktır ; TS'lu bireylerin % 55'i nonmozaik 45,X karyotipine sahiptir. Hastaların % 5'inde Y kromozomu taşıyan bir hücre dizisi vardır. Ortalama % 3 vaka da tanımlanamayan seksüel marker kromozoma sahiptir. Bu standart sitogenetik analizlerle gösterilemez. Teorik olarak bu saklı kromozom Y kromozomu olabilir. Bazı TS'lı bireylerde Y kromatinin tespiti gonadoblastom gelişmesi ile ilişkili olabilir. Bu hastalarda ki gonadoblastom gelişmesi riski hayatın ikinci dekadı boyunca %10-20 olabilir. Bu yüzden TS'lu bireylerde Y kromatinin varlığının gösterilmesi önemlidir. Y kromozomunun uzun koluna yerleşmiş, sentromere yakın bir veya daha fazla genin(GBY:Y kromozomu üstündeki gonadoblastom lokusu) varlığı gonadoblastom gelişmesinden sorumludur. TS' lı bireylerin kanından floresan in situ hibridizasyon (FISH) analizi ile Y materyali tespit edilebilir. FISH metodu Ytüm kromozom probları (W.C.P: Whole Chromosome Prob) yardımıyla marker kromozomun, kromozomal originini açığa çıkarabilir. Turner's Syndrome Society of the United States TS'lı bireylerin Y kromatini açısından taranmasını önermektedir. Bu çalışmada FISH analizi ile TS'lı bireylerden Y tüm kromozom probları (W.C.P: Whole Chromosome Prob) yardımıyla Y kromatini açısından mosaizm gösteren vakaların tespitiIV planlanmaktadır. 28 Turner sendromlu vakanın birinde (%3.5) Y kromatini tespit edilmiştir. Bunun tespiti, TS'lı bireye özellikle gonadoblastom geliştirme riski açısından ileri klinik danışma ile bilgilendirmeyi ve yönlendirmeyi sağlayacaktır. Günümüzde, Turner sendromlu çocuklar yaşıtlarıyla aynı aşılama ve sağlık kontrolleriyle izlenmekte, buna ilaveten karşılaşılabilecek bazı özel sorunlara yönelik takip programları uygulanmaktadır. Bu çalışmada ünitemizde izlenmekte olan Turner sendromlu çocuklar için bir takip formu oluşturulmuştur. Turner sendromlu bireylerde, otoimmun patolojiler(örneğin tiroidit ve diabetes mellitus gibi) bilinmektedir. TS'lı bireylerde çölyak hastalığı da görülmektedir ve toplum ortalamasına göre bu bireylerde çölyak hastalığı daha sık görülmektedir. Buna rağmen, TS'lı bireylerdeki çölyak hastalığı prevelansı tam olarak bilinmemektedir. Ayrıca, örneğin boy kısalığı, TS'nun bir bulgusu olabileceği gibi, monosemptomatik (atipik) çölyak hastalığının da bulgusu olabilir. Sonuç olarak kliniğin değişken olması, tanının gecikmemesi, diğer otoimmün hastalıkların sıklığı nedeniyle TS'lı bireylerin çölyak hastalığı açısından rutin taranmaları önerilmektedir. Çölyak hastalığı taraması 28 hastada yapılmıştır. Tarama testi olarak endomisyal antikor, antigliadin IgA, antigliadin IgG, kullanılmış;serum IgA ilebirlikte değerlendirilmiştir. Sadece bir vakada (%.3.5) antiendomisyum IgA pozitifliği saptanmış, yapılan ince barsak biyopsisinde gluten sensitif enteropati ile uyumlu kesin bir bulgu elde edilememiş, hasta diyet ile takip edilmektedir. Gerek Y kromatinin tespiti gerekse çölyak taraması Turnersendromlu hastaların yaşam kalitesini artırmakta ileri klinik danışma ile bilgilendirmeyi ve yönlendirmeyi sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: FISH., Turner sendromu, mosaizm, gonadoblastoma, Y kromozomu, X kromozomu, çölyak hastalığı, endomisyal antikor,gen, sitogenetik analiz

VI ABSTRACT Akcan B., Moleculer Analysis Of Y Chromosome by Fluorescence in Situ Hybridization (FISH) method, and Celiac Disease Screening in Turner Syndrome Patients, Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics, Ankara, 2004. Turner Syndrome (TS) is a frequently identified chromosomal disease in humans characterized by short stature, sexual infantilism, streak gonads, primary amenorrhea, and a number of somatic anomalies. Approximately 55 % of TS individuals have a nonmosaic 45, X karyotype, In addition,a cell line with a Y chromosome is present in 5 % of patients and a further 3% of cases have an unidentifiable marker sexual chromosome. That is undetectable by standart cytogenetic analysis. Theoretically, this hidden mosaicism may have a Y chromosome. The identification of Y chromatin in some TS individuals has been associated with development of gonadoblastoma. The risk of gonadoblastoma in these patients is 10-20 % during the second decade of life. Therefore, it is important to exclude the presence of Y chromatin in TS individuals. The existence of one or more genes (GBY:gonadoblastoma locus on Y chromosome) responsible for the development of gonadoblastomas located in the long arm of the Y chromosome near the centromere Y material has been defected in the blood of TS individuals by fluorescence in situ hybridization (FISH.) analysis. FISH is performed with Y whole chromosome probe (W.C. P.) to identify the chromosomal origin of the marker chromosome. A recent recommendation by a panel of experts brought togethervıı through the Turner's Syndrome Society of the United States suggests screening TS individuals for Y chromatin. In this study we predict that FISH analysis in patients with TS will identify cases with mosaicism for Y- chromatin. We found Y chromatin in one patient (3.5%). This will allow for better counseling and clinical management for these individual especially for the development of gonadoblastomas. Today, children with Turner syndrome are followed with special guidelines in addition to their routine immunisation and healthcare program parallel to their peers. In this study a guideline has been constructed for the Turner syndrome population followed at our department. In TS, autoimmune pathologies (such as thyroiditis and diabetes mellitus) are frequently observed. Celiac disease is associated with TS and the screening for celiac disease in some series of TS girls led to the conclusion that celiac disease is significantly more frequent in these patients than in the general population. However, the prevalence of celiac disease in TS had not been studied extensively. For example short stature is one of the features of TS and a form of presentation of monosymptomatic celiac disease. So, the subclinical picture of the cases, the diagnostic delay, and the incidence of other autoimmune disorders suggest that routine screening of celiac disease in TS is indicated. The celiac screening was performed in 28 Turner syndrome patients. Antiendomysium IgA, antigliadin IgA, antigliadin IgG have been used for evaluation. Only one patient (3.5%) was found antiendomysium IgA positive, followed by small intestine biopsy. We couldn't find a definite invention for the diagnosis of celiac disease and the patient was followed withvııı gluten-free diet. Y-chromatin identification and celiac disease screening will allow better counseling and clinical management for Turner syndrome patients. Keywords: FISH..Turner Syndrome, mosaicism, gonadoblastoma, Y chromosome, X chromosome, celiac disease, endomysial antibody,genes, cytogenetic analysis