Klinik örneklerden izole edilen stenotrophomonas maltophilia suşlarının antibiyotik direnç paternleri ve moleküler yöntemlerle tiplendirilmeleri

Abstract

IV ÖZET Stenotrophomonas maltophilia, sınırlı bir patojenitesi olmasına karşın, son yıîiarda önemli bir nozokomiyal patojen olarak karşımıza çıkmaktadır, özellikle düşkün ve bağışıklık sistemi baskılanmış hasta popülasyonlarında mortalite oranlan yüksek seyreden ciddi enfeksiyonlara neden olmaktadır. Yapısal olarak birçok antibiyotiğe dirençli olması nedeniyle, tedavisinde güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada 1998-2003 yıllarında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Erişkin Hastanesi Klinik Patoloji Laboratuvarı'nda izole edilen 188 hastaya ait 205 S. maltophilia susu izolasyon sıklığı, antimikrobiyal ajanlara direnç durumu ve aralarındaki genetik ilişki açısından incelenmiştir, izole edilen S. maltophilia sayısının izole edilen tüm bakterilere oranı 1998 yılında % 0.48 iken 2003 yılında % 1.23 olmuştur. S. maltophilia'nm çoğunlukla (% 86.8) hastaneye yatıştan 48 saat ve daha sonra üretildiği ve hastaların % 90.4'ünde altta yatan hastalık bulunduğu saptanmıştır. Yoğun bakım birimlerinde S. maltophilia izole edilme riski diğer servislere oranla daha yüksek bulunmuştur. Antimikrobiyal ajanlara direnç durumu, agar dilüsyon yöntemi ile NCCLS (Amerikan Ulusal Klinik Laboratuvar Standartları Komitesi) tarafından nonfermentatif bakteriler için önerilen 11 antimikrobiyal ajana karşı (imipenem, meropenem, trimetoprim/sülfametoksazoî, amikasin, gentamisin, siprofloksasin, seftazidim, sefepim, sefotaksim, piperasilin, piperasilin/îazobaktam) saptanmıştır. Trimetoprim/sülfametoksazoî dışındaki ajanlara direnç % 60'ın üzerinde bulunmuştur. Bu durum, S. maltophilia enfeksiyonlarının tedavisinde diğer nonfermentatif bakterilerden farklı bir yaklaşımın gerekliliğine işaret etmektedir. Genotiplendirme için ERIC-PCR (Enterobacterial Repetitive Intergenic Consensus PCR) ve PFGE (Pulsed Field Gel Electrophoresis) analizi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışılan 205 S. maltophilia susunda PFGE ile 188, ERIC-PCR ile 180 farklı genotip saptanmıştır. Suşlar tek bir hastaneden köken almalarına karşın oldukça fazla çeşitlilik göstermektedir. Birden fazlaizolatı çalışmaya alınan 15 hastanın yalnızca 8 tanesinde izolatlar benzer paiern göstermiştir. Aynı patern veren izolatların az olması ve grupların az sayıda sustan oluşması hastanemizde S. maltophilia ile gelişen enfeksiyonlarda çapraz bulaşın yaygın olmadığını göstermektedir, özellikle devamlı bakım birimlerinde küçük çaplı salgınlar ortaya çıkabilse de alınan önlemler yayılmayı sınırlayabilmektedir. ERIC-PCR yöntemi, referans yöntem olan PFGE analizine göre daha az sayıda genotip saptayabilmiş olmasına karşın, ayrım gücü yüksek bulunmuştur, işgücü, zaman ve maliyet açısından avantajlı bir yöntem olması nedeniyle ERIC-PCR S. maltophilia izolatlarının genotiplendirilmesi için uygun bir yöntem olarak belirlenmiştir. Anahtar sözcükler: Stenotrophomonas maltophilia, antibiyotik direnci, agar dilüsyon, moleküler tiplendirme, PFGE, ERIC-PCR. Destekleyen Kurumlar: Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi (Proje no: 03 D 03 101 004)

VI ABSTRACT Despite its limited pathogenicity, Stenotrophomonas maltophilia is an emerging nosocomial pathogen. It causes serious infections with high mortality rates among debilitated and immuno supressed patients. Treatment options are limited due to intinsic resistance to many antimicrobial agents. The aim of this study is to detect the isolation frequency, antimicrobial resistance and genotypic relations of 205 S. maltophilia strains isolated from 188 patients in Hacettepe University Faculty of Medicine Clinical Microbiology Laboratory between 1998 and 2003. The ratio of isolated S. maltophilia to total isolated bacteria was 0.48 % in 1998 and 1.23 % in 2003. S. maltophilia was isolated mostly after 48 hours of hospital administration (86.8 %), and 90.4 % of the patients had underlying diseases. The risk of S. maltophilia isolation was higher in intensive care units than other services. The resistance of S. maltophilia to 1 1 antimicrobial agents (imipenem, meropenem, trimethoprim/sulfamethoxazole, amikacin, gentamicin, ciprofloxacin, ceftazidime, cefepime, cefotaxime, piperacillin, piperacillin/tazobactam) recommended by NCCLS to be tested for nonfermentative bacteria was determined by agar dilution method. The resistance was above 60 % for all antimicrobial agents except trimethoprim/sulfamethoxazole. This finding indicates the need for a different therapeutic approach in S. maltophilia infections. ERIC-PCR and PFGE analysis were used for genotyping of the isolates. Of the 205 strains studied, 188 genotypes were detected by PFGE and 180 were detected by ERIC-PCR: High genetic diversity was found among S. maltophilia isolates despite they were all isolated in a single hospital. More than one isolate was studied for 15 patients. Isolates from 8 of these 15 patients gave identical patterns. The number of strains with identical patterns and number of strains in an identical pattern group were small. This shows the cross-infections with S. maltophilia is not common in our hospital. Small outbreaks, especially from intensive care units, could be controlled by standard precautions.vıı Although ERIC-PCR could detect less number of genotypes than the reference method, PFGE, its discriminatory power was high. It is a rapid and easy method with a lower cost than PFGE and can be used for S. maltophiiia genotyping. Key words: Stenotmphomonas maltophiiia, antibiotic resistance, agar dilution, molecular typing, PFGE, ERIC-PCR Supported by: Hacettepe University Scientific Research Unit (Project no: 03 D 03 101 004)