Binalarda radon gazı konsantrasyonunun ölçümü

Abstract

Dünya üzerinde doğal radyasyon kaynakları nedeniyle alınan toplam radyasyon dozu 2,4 mSv/yıl civarında olup (UNSCEAR 2000 Raporu), bu değerin yaklaşık %48'si radon gazı kaynaklıdır. Bu nedenle ev ve işyerlerinde radon gazı konsantrasyonlarının ölçülmesi ve gerekli önlemlerin alınması önem taşımaktadır. Ülkemizde ev ve işyerlerinde radon gazı konsantrasyonu için limit değerler Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından belirlenmektedir. Bu değerler Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği'nde belirtildiği üzere evler için 400 Bq/m3, işyerleri için 1000 Bq/m3'tür. Bu çalışmada Ankara Üniversitesi 10.Yıl Yerleşkesi içerisinde bazı ofis ve laboratuvarlarda aktif bir cihaz olan dijital radon dedektörü ile 7-15 gün arasında kısa süreli ölçümler alınarak ortalama radon gazı konsantrasyonları belirlenmiştir. Ölçüm alınan ofis ve laboratuvarlarda en düşük konsantrasyon ortalama 14 ± 6 Bq/m3, en yüksek konsantrasyon ise ortalama 81 ± 12 Bq/m3 olarak ölçülmüştür. Elde edilen sonuçların limit değerlerin altında olduğu görülmüştür. Radon gazı nedeniyle bina içerisinde alınan tahmini yıllık ortalama etkin doz eşdeğeri de UNSCEAR raporlarına göre hesaplanmıştır. Ayrıca çalışma kapsamında yerleşke içerisindeki toprak ve yapı malzemesi olarak kullanılan taş numunelerde HPGe dedektörleri ile gözlenen radyonüklitler için aktivite hesabı yapılmıştır.

The world average annual dose from natural radiation sources is around 2,4 mSv/year (UNSCEAR 2000 Report) and approximately 48% of this value arises from radon gas. For this reason, it is important to measure radon gas concentrations in homes and workplaces. The maximum permissible limits of radon concentration in the indoor air recommended by Turkish Atomic Energy Authority are 400 Bq/m3 for houses and 1000 Bq/m3 for workplaces. In this thesis, the digital radon monitor, which is an active detector, was used for short-term measurements between 7 and 15 days in some offices and laboratories at Ankara University 10th Year Campus. In offices and laboratories, the lowest radon concentration was average 14 ± 6 Bq/m3 and the highest concentration was average 81 ± 12 Bq/m3. The results are below the permissible limit values. The estimated annual effective dose equivalent from radon gas was calculated by using UNSCEAR reports. Additionally natural radioactivity levels in soil and building material samples collecting from Ankara University 10th Year Campus was measured by HPGe detectors.