Sistemik lupus eritematozus hastalarında koroner arter hastalığı eski ve yeni risk faktörleri, yüksek sensitiviteli C reaktif protein, serum amiloid A düzeyleri ve endotel disfonksiyonunun araştırılması

Abstract

ÖZET Karadağ Ö. Sistemik Lupus Eritematozus Hastalarında Koroner Arter Hastalığı Eski ve Yeni Risk Faktörleri, Yüksek Sensitiviteli C-Reaktif Protein, Serum Amiloid A ve Endotel Disfonksiyonunun Araştırılması Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Uzmanlık Tezi, Ankara, 2005 Bu çalışmada Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) hastalarında geleneksel ve yeni koroner arter hastalığı (KAH) risk faktörleri (yüksek sensitiviteli C reatif protein (hs-CRP), serum amiloid A (S AA), fibrinojen, lipoprotein (a), homosistein düzeyleri ve endotel fonksiyonu (akım aracılı dilatasyon:FMD)) araştırılmıştır. Çalışmaya 103 SLE (99 Kadın, 4 Erkek), 62 kadm kontrol alınmıştır. SLE hastalarında hastalık aktivitesi, organ tutulumları, hastaların almış veya almakta olduğu tedaviler ve bu faktörlerin eski ve yeni KAH risk faktörleriyle ilişkisi değerlendirilmiştir. SLE hastalarında menopoz %46.5, hipertansiyon %32.0, sigara %23.3, diyabetes mellitus (DM) %12.6 ile önde gelen KAH risk faktörleri olarak belirlendi. Kontrol grubuna göre prematür menopoz lupus grubunda anlamlı şekilde yüksek bulundu. SLE' de beklenen lipid değişikliklerinden farklı olarak HDL düzeyleri hasta grubunda anlamlı şekilde artmış bulundu. Daha sonra hasta ve kontrol grubu en az bir majör KAH risk faktörüne sahip olanlar ve olmayanlar olarak ikiye ayrıldı. KAH risk faktörüne sahip olan ve olmayan hasta ve kontrol grupları birbirleri ile karşılaştırıldı. Risk faktörü olmayan gruplar arasında homosistein, hs-CRP, SAA ve FMD arasında farklılık saptanırken, risk faktörü olan gruplar arasında ise fibrinojen, SAA ve FMD arasında anlamlı değişiklik belirlendi. SLE hastalık aktivite indeksi (SLED Al) skoruna göre hastalar aktif ve inaktif olarak 2 gruba ayrılıp karşılaştnıldığmda ise aktif grupta hs-CRP, fibrinojen ve SAA düzeyleri anlamlı şekilde yüksek bulundu. Sonuç olarak SLE hastalarında kontrollere göre fibrinojen, hs-CRP ve SAA düzeyleri artmıştır. SLE hastalarında saptanan endotel disfonksiyonu, akselere aterosklerozun erken bir bulgusu olabilir. Lupusta KAH gelişme riskinin belirlenmesinde fibrinojen, hs-CRP ve SAA düzeyleriyle ve endotel disfonksiyonu kullanışlı olabilir. Aktif SLE hastalarında bu parametrelerin yüksek oluşu, hastalık aktivitesinin ateroskleroz gelişiminde önemli rol oynadığım gösterebilir. SLE tedavisi planlanırken yeni KAH risk faktörlerinin kullanımı ve takibi, SLE' deki KAH' a bağlı mortalitenin azalmasında katkıda bulunabilir. Bu konuda prospektif araştırmalar yapılması gereklidir. Anahtar Kelimeler: Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), Koroner arter hastalığı risk faktörleri, yüksek sensitiviteli C-reaktif protein, serum amiloid A (SAA), endotel disfonksiyonu rv

ABSTRACT Karadağ O. Investigation of Traditional and New Coronary Artery Disease Risk Factors, High Sensitivity C-Reactive Protein, Serum Amyloid A and Endothelial Dysfunction in Systemic Lupus Erythematosus Patients Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Internal Medicine, Ankara, 2005 In this study, traditional and new coronary artery disease (CAD) risk factors (high sensitivity C-reactive protein (hs-CRP), serum amyloid A (SAA), fibrinogen, lipoprotein (a) and homocystein levels and endothelial function (Flow-Mediated Dilatation)) are studied in systemic lupus erythematosus (SLE) patients. 103 SLE patients (99 female, 4 male) and 62 female controls were recruited into the study. Corralations between disease activity, organ involvement, patients' treatments and the traditional and new cardiovascular risk factors were assesed. Menopause 46.5%, hypertension 32.0%, smoking %23.3 and diabetes mellitus (DM) %12.6 are the most frequent CAD risk factors in SLE patients. Premature menopause was significiantly higher in lupus group. In contrast with lupus dyslipoproteinemia, HDL levels were significiantly higher in lupus patients than controls. SLE patients were divided into two groups according to CAD risk factors as SLE patients with non of the CAD risk factors and SLE patients with one or more CAD risk factors. These groups were compared with age and CAD risk factors similar control groups. There was significiant difference in homocystein, hs- CRP, SAA and FMD between the risk factor negative groups. We found difference in fibrinogen, SAA levels and FMD between the risk factor positive groups but not between hs- CRP levels. Fibrinogen, SAA and hs-CRP levels were higher in active SLE patients (SLEDAI score >6 active and inactive <6). Levels of fibrinogen, hs-CRP, SAA were increased in SLE patients. Endothelial dysfunction ascertained in lupus patients may be considered an early finding of accelerated atherosclerosis in these patients. In the assessment of CAD development risk in lupus, fibrinogen, hs-CRP and SAA levels and endothelial dysfunction may be useful. Increaesed levels of these parameters in active patients may show the important role of disease activity in atherosclerosis development. Using new CAD risk factors in management of lupus, may decrease CAD mortality in SLE. Further prospective studies are needed in this subject. Key Words: Systemic Lupus Erythematosus (SLE), Coronary Artery Disease (CAD) Risk Factors, high sensitivity C-reactive protein (hs-CRP), Serum Amyloid A (SAA), Endothelial Dysfunction