Mahalle ölçekli hane başı yangın risk primlerinin belirlenmesineilişkin model önerisi: sakarya ili örneği

Abstract

Bu çalışmada Sakarya İli Adapazarı Merkez İlçede bulunan tüm konutların toplam yangın risklerininhesaplanması, hesaplanan yangın risklerinden hareketle coğrafi bilgi sistemleri ile bölgenin yangın risk haritalarının oluşturulması, bölgedeki tüm konutların yangın risklerinin sigorta kapsamına alınması halinde ortaya çıkacak konut başına sigorta prim tutarının hesaplanması amaçlanmıştır.Risk primlerinin hesaplanmasında maliyet temelli bir yaklaşım benimsenmiş, yaklaşık hasarmaliyetlerinden yararlanılarak yangın riski sigorta primlerinin tespit edilmesine çalışılmıştır. Bunoktada yapılan çalışmada sadece yangın tehlikesine ilişkin riskler prim hesaplamalarında dikkatealınmış, toplu bir şekilde yangın riskinin sigortalanması durumunda prim tutarlarının tespitineçalışılmıştır. Sigorta sektöründe Yangın Sigortası kapsamında poliçe ile teminat altına alınan klozlar ve ek klozlar çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur. Çalışma sonucunda `Bir mahallede, beldede, ilçede ya da ilde su ya da elektrik faturasına en düşük kaç TL ek ödeme yapılırsa söz konusu yerleşim birimindeki tüm konutların yangın kapsamındaki riskleri sigorta kapsamına alınabilir?` sorusunun cevabına ulaşılması hedeflenmiştir. Çalışmanın kapsamı Sakarya İli Adapazarı Merkez İlçesi olarak belirlenmiştir. Kapsamın belirlenmesinde Sakarya Büyükşehir Belediyesinin ihtiyaç duyulan verilerin temininde sağladığı destek, çalışmanın bütçesi ve zaman kısıtları önemli etkenler olmuştur.Çalışmanın 1. aşamasında ilk olarak yangın risk faktörleri incelenmiş literatürde yer alan yangın risk faktörlerinden, çalışmanın sınırları doğrultusunda, konutlar ve bölgesel özellikler kapsamında anlamlı olanların belirlenmesine çalışılmıştır. Uzman geri bildirimlerinden de yararlanılarak birincil verilerin teminine yönelik olarak bir anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket Adapazarı belediyesi başta olmak üzere ilgili mercilerin onay ve desteğiyle Sakarya İli Adapazarı Merkez İlçede yer alan ve toplam konut sayısının %76'sını barındıran 34 mahallede toplam 4524 katılımcıya uygulanmıştır. Çalışmanın 1. aşamasında ayrıca ihtiyaç duyulan ikincil verilerin teminine yönelik olarak Sakarya Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığından bölgede gerçekleşen konut yangınlarına ilişkin yangın raporları temin edilmiş, elde edilen veriler istatistiki olarak değerlendirilmek ve hesaplamalarda kullanılmak üzere sayısallaştırılmıştır. Çalışma kapsamında çeşitli aşamalarda ihtiyaç duyulan Adapazarı ili mahalle bazında nüfus, konut, yüzölçümü gibi diğer ikincil veriler TÜİK ve Belediye kaynaklarından temin edilmiştir.Çalışmanın ikinci aşamasında ayrıca derlenen birincil verilerden ve Rachel Devidson tarafındangeliştirilen Deprem Afeti Risk Endeksinden (EDRI) (Davidson ve Haresh 1997; Taşkın, 2012)yararlanılarak geliştirilen bir index kullanılarak Adapazarı'nda örneklem mahalleler için konut yangın risk puanları hesaplanmıştır. Son olarak derlenen veriler ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak Adapazarı için yangın risk haritaları oluşturulmuştur.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise hesaplanan yangın risk puanları çerçevesinde riskli ve az risklikonutların belirlenmesi sağlanmış, birincil ve ikincil verilerden yararlanılarak risk ve yangın riski sigorta primleri hesaplanmıştır. Çalışmanın sonuçları, değerlendirme ve kısıtlar bu bölümdesunulmuştur.

In this study, it is aimed to measure total fire risks of all residences located in Adapazarıcentral district of Sakarya province, to develop regional fire risk maps with the help ofgeographic information systems and fire risks forecasts, and to calculate the amount ofpremium cost of fire insurance in case of when all the residences in the region are insuredunder fire insurance.Various activities, which are categorized in three stages, were organized in order to achieve theobjectives of the study. In the first stage of the study, fire risk factors were investigated, andwithin the boundaries of this study, residential and regional characteristics that might besignificant are tried to be detected by analyzing fire risk factors stated in literature. Detectedrisk factors have been presented to expert opinions and experts are asked to evaluate on anindividual basis. A survey was prepared for the provision of primary data using the expertfeedback. With the approval and support of Adapazarı municipality, the aforementioned surveywas applied to a total of 4524 participants in 34 neighborhoods which constitute 76% of thetotal number of residences located in Adapazarı central district of Sakarya province.In the first stage of the study, fire reports of the residential fires in the region were obtainedfrom the Directorate of Fire Department of Sakarya Metropolitan Municipality in order toprovide the required data of the second stage and the obtained data are digitized to be used asstatistics and to use for calculations. During the period of the study conducted all the data likepopulation, housing, and the surface area regarding the neighborhoods of Adapazarı provinceare provided by TÜİK and municipality sources. In the second stage of the study, impact trendof the data on fire risk factors, which were identified at the first stage, is determined, groupedand weighting of the indicators is assured. Expert opinion is also advised with the primary andsecondary data obtained within the scope of this study. Since the data obtained after this step isstated in different units, normalization has been provided to allow the data to be used in thecalculation of total risk.In the second stage of the study, an index developed by using data collected and EarthquakeDisaster Risk Index method (Davidson and Haresh, 1997; Taşkın, 2012) developed by RachelDevidson (EDRI) is used in order to calculate house fire risk scores of the sampleneighborhoods in Adapazarı. Lastly, fire risk maps are developed for Adapazarı using datacollected and Geographical Information Systems.In the third stage of the study, residences under high risk and low risk are identified inaccordance with fire risk scores calculated, and risk and fire insurance premiums aredetermined by using the primary and secondary data. The results of the study, evaluation andconstraints are presented.