Rekombinant insan eritropoetininin yara iyileşmesi üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Satılmış, T., Rekombinant insan eritropoetininin yara iyileşmesi üzerine olan etkisi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanlık Tezi, Ankara 2005 Yara iyileşmesi doku travmasına cevap olarak başlayan hasarlı dokunun bütünlüğünü ve fonksiyonunu yeniden kazanmasını sağlayan kompleks olaylar zinciridir. Burada hücreler, mediatörler, büyüme faktörleri ve sitokinler rol alırlar. Doku travmasını takiben fibrin geçici matriksi oluşur. Bu, inflamatuar ve vasküler endotelyal hücrelerin akışını hızlandırır. Anjiyogenezis fizyolojik yara iyileşmesinin esas komponentidir. İyileşme, makrofaj ve keratinositlerden salınan vasküler endotelyal büyüme faktörü ( VEGF), fibroblast büyüme faktörü ( FGF) ve plateletten oluşan büyüme faktörü ( PDGF) gibi anjiyogenik büyüme faktörlerinin salınımıyla birliktedir ve bunların eksikliği yara iyileşmesinde eksikliğe neden olur. Eritropoetin ( EPO), glikoprotein yapıda bir hormondur, primer olarak böbrekten hipoksiye cevap olarak salınır. Kemik iliğindeki eritroid öncül hücrelerine etkir, onların proliferasyon ve diferansiyasyonlarını hızlandırarak periferik O2 desteğini artırır. EPO'nin biyolojik etkisi onun hücre yüzey reseptörüyle ( EPOR) etkileşmesiyle oluşur. EPOR'ü tip 1 sitokin reseptörüdür, eritroid öncül hücrelerinde bulunduğu gibi diğer hematopoietik olmayan hücre tiplerinde de bulunur. Vasküler endotelyal hücrelerin birçok tipinde EPOR'ü bulunmaktadır. Rekombinant insan eritropoetini ( rhEPO), eritroid zincirinin stimülasyonu için terapötik olarak kullanılmaktadır. Daha önceki çalışmalarda EPO'nin anjiyogenezi ve yeni kan damarlarının oluşumunu stimüle ettiği gösterilmiştir. Bu çalışmada rhEPO'nin ciltte oluşturulan yaradaki gerilme kuvveti, anjiyogenez ve hemoglobin (Hb) değerlerine olan etkisi araştırıldı. Bu amaçla 28 adet Sprague-Dawley rat kullanıldı. RhEPO tedavisi alan gruplarda 8. ve 14. günlerde anjiyogenezin, 14. günde gerilme kuvvetinin, 8 ve 14. günlerde Hb değerlerinde kontrol gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede artış olduğu gözlendi(p<0,05). Gruplar arasında 8. günde bakılan gerilme kuvvetinde anlamlı farklılık gözlenmedi. RhEPO renal yetmezlik, kanser, kemo-radyoterapi, HTV virüs ivenfeksiyonu ve cerrahiye bağlı aneminin önlenmesinin tedavisinde klinik pratikte sıklıkla kullanılmaktadır. Bizim sonuçlarımız bir haftalık rhEPO tedavisinin neovaskülarizasyonu uyararak ve Hb düzeyini arttırarak yara iyileşmesi sürecinin hızlanmasını sağladığını ve kan transfüzyon ihtiyacını azalttığını göstermiştir. Anahtar kelimeler: Rekombinant insan eritropoetini, EPO, yara iyileşmesi

ABSTRACT Satilmis, T., The effect of recombinant human erytropoietin on wound healing, Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Anesthesiology and Reanimation, Ankara 2005. Wound healing is a complex process that is initiated in response to tissue injury and restores the function and integrity of damaged tissues. This process involves a complex interplay of cells, mediators, growth factors, and cytokines. Tissue injury is followed by the formation of a fibrin provisional matrix that facilitates the influx of inflammatory and vascular endothelial cells during wound healing. Angiogenesis is an essential component of the physiological wound- healing response that is mediated in large part by cytokines and growth factors. Healing is concomitant with an increasing release of angiogenic growth factors from macrophages and keratinocytes, such as vascular endothelial growth factor ( VEGF), fibroblast growth factor ( FGF), and platelet-derived growth factor ( PDGF), and its impairment leads to a delay in skin repair. Erytropoietin ( EPO), which is a glycoprotein hormone secreted primarily from the kidney in response to lowered hypoxia acts on erythroid progenitor cells in the bone marrow, and then increases peripheral O2 supply by promoting their proliferation and differentiation. The biological effects of EPO are mediated by its specific interaction with its cell-surface receptor EPOR, a type I cytokine receptor that is expressed in erytroid progenitor cells as well as in several nonhematopoietic cell types. Recombinant human EPO ( rhEPO) is a therapeutically applied for stimulation of the erytroid lineage. Previous studies have shown the ability of EPO to stimulate angiogenesis, the generation of new blood vessels from pre-existing vessels. The effect of rhEPO on breaking strength, angiogenesis and haemoglobine values is invastigated in this study. 28 Spraque-Dawley rats were used for this aim. At day 8 and 14, rhEPO treatment showed a significant improvement in angiogenesis. The breaking strength of wounds of rats treated with rhEPO was higher than saline group at day 14. RhEPO administration increased Hb values at day 8 and 14 ( p<0.05). No difference was observed between groups for the breaking strength at day 8. RhEPO has been widely used in clinical practice for the treatment or viprevention of anemia associated with renal failure, cancer, chemo-radiotherapy, humanimmunodeficiency virus infection, and surgery. Our results suggest that one week treatment of rhEPO is able to improve wound healing by stimulating neovascularitation. Key words: Recombinant human erytropoietin, EPO, wound healing vn