Hakaslarda atalar kültü ve günümüz hakas kültürüne etkileri

Abstract

Bu çalışmada bugün Rusya Federasyonu'na bağlı Güney Sibirya bölgesindeki Hakas Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan ve Yenisey Kırgızlarının torunları olarak kabul edilen Hakas Türklerinin geçmişten günümüze dek mensubu oldukları farklı dinler ve bunların yanında her daim varlığını sürdürebilmiş geleneksel Hakas Kamlık inancı bağlamında atalar kültü ele alınmıştır. Türk halklarının yaşadıkları tüm coğrafyalarda eski devirlerde olduğu gibi günümüzde de izlerini açık bir şekilde görmenin mümkün olduğu atalar kültü, ilk olarak ölüm olgusu ve ölümden sonraki hayat tasavvurlarıyla yakından ilgili olması sebebiyle ölüm adetleri içinde, ikinci olarak Hakasların kültürel hayatlarında mühim bir rol oynayan, Okunev arkeolojik kültürüne ait Bronz Çağı kaya idolleri, Tagar dönemi kurganları ve Ortaçağ Kırgız mezarları ile ilgili ritüeller bazında, son olarak da kadim sözlü kültür ürünleri ve çağdaş sanat eserlerinden örneklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bilgiler ışığında, Hakasların XVIII. yüzyıldan itibaren kimi zaman yo-ğun kimi zaman da hafif asimilasyon politikaları altında ezildikleri ve nüfus bakımından gittikçe azalmakta oldukları halde geleneksel inançlarını korumayı başardıklarını söy-lemek mümkündür.

In this thesis the cult of Ancestors has been discussed in the context of various religions that Khakas people – descendants of the Yenisei Kyrgyz- living in the Khakas Republic in Southern Siberia governed by the Russian Federation have followed throughout the History and the traditional Khakas Shamanism that has managed to survive alongside these religions. It is possible to realize that ancestor worship has been existing in all territories that Turkic peoples live during ages. This special cult has been tried to revea-led firstly in the traditions of death due to its close Relationship with the death pheno-mena and the perceptions of after life, secondly in terms of rituals related with the Oku-nev stone idols of the Bronze Age that are quite important for the cultural life of Kha-kasses, the kurgans of Tagar culture, and the Kyrgyz graves of the medieval period, and last of all with the help of examples belonged to the ancient oral tradition and modern pieces of art. In life of this information, it can be said that Khakasses have managed to save their traditional beliefs though the dramatic population decline and the harsh and soft assimilation politics as of XVIIIth century.