Vasküler komplikasyon riski taşıyan adolesalarda homosistein düzeyi ve endotel fonksiyon göstergeleri

Abstract

ÖZETErkoçoğlu M, Vasküler komplikasyon riski taşıyan adolesanlarda homosisteindüzeyi ve endotel fonksiyon göstergeleri. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi ÇocukSağlığı ve Hastalıkları Tezi. Ankara, 2006.Kardiyovasküler sistem hastalıkları tüm dünyada mortalite ve morbiditenin en önemlinedenini oluşturmakta ve temelinde ateroskleroz yatmaktadır. Eskiden erişkin dönemihastalığı olarak kabul edilen aterosklerozun, günümüzde artık çocuklukta başladığı vedekatlar içerisinde ilerleme göstererek erişkinlikte klinik bulgulara neden olduğu kabuledilmektedir. Ateroskleroz için tanımlanmış, klasik kitaplara geçen risk faktörlerinin yanı sıraözellikle erişkin yaş gurubundaki çalışmalarda hiperhomosisteineminin bağımsız bir vaskülerrisk faktörü olduğu gösterilmiştir.Aterosklerozun ilk basamağı endotel işlevlerinin bozulmasıdır. Endotelden salınan vWF,tPA, PAI-1, trombomodulin gibi mediatörlerin plazma düzeyleri ölçülerek endotel işlevlerinideğerlendirmek mümkündür. Ateroslerozun saptanmasında çeşitli yöntemler kullanılmaktadır.Karotid arter intima-media kalınlığının ölçümü (KIMK), aterosklerozun henüz kliniğeyansımadığı dönemde arter duvarında gözlenen yağlanma ve fibröz plaklar hakkında bilgiverebilmektedir.Çocukluktan başlayan ve ateroskleroz açısından riskli olduğu bilinen durumlardan ikisiobezite ve hiperglisemidir. Bu çalışmada, obez, tip 1 diyabetli ve obeziteye glukozintoleransının eşlik etiği adolesan hastalarda; KIMK ölçümü ve kontrollerle karşılaştırılması,endotel işlev belirteçlerinin plazma düzeyinin kontrollerle karşılaştırılması, ayrıcahomosistein düzeyinin KIMK üzerine etkisinin incelenmesi amaçlandı. Çalışmaya Haziran ileAralık 2005 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi Pediatrik EndokrinolojiÜnitesine başvuran 10 yaşın üzerinde, vasküler hastalık riski taşıdığı varsayılan tip 1 DM,obez, obeziteye glukoz intoleransının eşlik ettiği olan 20'şer adolesan ve aynı yaşta kontrolleralındı.Hasta ve kontrol grubundaki çocukların KIMK'leri arasında istatistiksel olarak anlamlıfark saptanmadı. Öte yandan çalışma grubunda KIMK'si 75 persentilin üstünde yer alanvakaların %86'sı obez hastalardan oluşmakta idi. Aynı biçimde KIMK'si 75 persentilinüzerindeki çocukların homosistein düzeyi, 25 persentilin altındakilerden yüksek ve KIMK ilehomosistein düzeyi arasında pozitif korelasyon saptandı. Homosistein düzeyi, vitamin B12 vefolik asit düzeyleri ile ters orantılı idi. Bu bulgular, obezitenin çocukluktan başlayarakateroskleroza yol açabileceğini, plazma homosistein düzeyinin ateroskleroz gelişmindeönemli bir risk faktörü olduğunu ve vitamin desteği ile homosistein düzeyinde düşmesağlayarak ateroskleroz ve kardiyovasküler hastalık riskini dolaylı yoldan azaltabileceğinidüşündürmektedir. Ayrıca mikrovasküler komplikasyonu olan hastalarda KIMK'ninkomplikasyonsuz vakalara göre yüksek bulunması, KIMK ölçümünün özellikle mikrovaskülerkomplikasyon gelişmiş tip 1 diyabetli çocuklarda aterosklerozun erken dönemde tespiti veuzun süreli izleminde kullanılabileceğini düşündürmektedir.Anahtar Kelimeler: Ateroskleroz, hiperhomosisteinemi, endotel disfonksiyonu, karotid arterintima media kalınlığı

ABSTRACTErkocoglu M, Serum homocysteine levels and markers of endothelial function inadolescents with risk of vascular complication.Cardiovascular disease is the most important cause of morbidity and mortalitythroughout the world, and aterosclerosis is the underlying pathology in most cases.Atherosclerosis, was considered to be an adultdisease in the past, however it is now thought tohave its onset in early childhood slowly progressing over decades to become manifest inadulthood. Studies in adults have shown that hyperhomocysteinemia is an independent riskfactor for vascular diseases in addition to the well known risk factors described in classicaltextbooks.It is known that endothelial dysfunction is the first step in the pathogenesis ofatherosclerosis. Plasma levels of mediators secreted from the endothelium such as vWF, tPA,PAI-1 and thrombomodulin can be used to assess endothelial dysfunction. Several methodscan be used to detect atherosclerosis. Carotid artery intima media thickness (CIMT) is one ofthem and provides information about fatty streaks and fibrous plaques within the arterial wallduring the subclinical stage of atherosclerosis.Obesity and hyperglycemia are known to be two important risk factors foratherosclerosis, starting from childhood. In this study we aimed to analyze CIMT inadolescents with obesity, type 1 DM, obesity and glucose intolerance in comparison tohealthy controls to assess atherosclerosis. We also analyzed plasma levels of markers forendothelial dysfunction, and the effect of homocysteine on CIMT. Children aged over 10years and followed at Hacettepe University Children?s Hospital for disorders considered tocarry a risk for vascular disease such as obesity, type 1 DM, and obesity associated withglucose intolerance were included in the study. Each patient group consisted of 20 children,and 20 age and sex matched healthy adolescents formed the control group.Mean CIMT did not differ statistically between patients (type 1 DM, obesity with andwithout glucose intolerance) and controls. Obese patients comprised 86% of the studysubjects with a CIMT in the upper quartile. Similarly mean homocystein level of studysubjects whose CIMT was in the upper quartile, was higher than those in the lower quartile.Homocystein was positively correlated to CIMT, whereas both folic acid and vitamin B12levels were negatively correlated to homocystein.These findings suggest that obesity induced atherosclerosis may have its onset duringchildhood, plasma homocysteine level is an important risk factor for atherosclerosis, and folicacid and vitamin B12 supplementation may lower risk for cardiovascular disease indirectlyvia their homocystein lowering effects. Finally the finding of higher CIMT in type 1 diabeticpatients with microvascular complications in comparison to those without suggests thatCIMT measurement may aid in the diagnosis and follow up of patients with microvascularcomplications.Key words: Atherosclerosis, hyperhomocysteinemia, endothelial dysfunction, carotidartery intima media thickness