Aile hekimliği ile psikiyatri uzman ve uzmanlık öğrencilerinin biyopsikososyal yaklaşımlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Biyopsikososyal model, bireyin hikayesi, hayat koşulları ve sağlığının, biyolojik, psikolojik ve sosyal durumların karşılıklı etkileşimleri dahilinde değerlendirilmesini kapsayan bütüncül bir yaklaşımdır. Aile hekimleri ve psikiyatristler, uzmanlık alanları gereği hastalarıyla kurdukları sürekli ilişki ve sundukları hizmetin devamlılığı açısından biyopsikososyal yaklaşımı en iyi bilmesi ve uygulaması gereken hekim gruplarıdır. Bu araştırmada, aile hekimliği ve psikiyatri uzman ve uzmanlık öğrencilerinin biyopsikososyal yaklaşım, hasta merkezli yaklaşım ve empati düzeylerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı, kesitsel tipte olan çalışma, Mart- Kasım 2014 tarihleri arasında çok merkezli olarak, ülke genelinde elektronik ortamda, posta aracılığıyla ve elden anket uygulaması şeklinde gerçekleştirilmiştir. 222 aile hekimliği, 183 psikiyatri uzman ve uzmanlık öğrencisi olmak üzere toplamda 405 hekime; iki ölçek (Patient Practitioner Orientation Scale, The Jefferson Scale of Physician Empathy) ve sosyodemografik özellikleri belirlemek için soruların yer aldığı toplamda 54 maddelik bir anket çalışması uygulanmıştır. Veriler SPSS 21.0 paket programı ile sayı ve yüzde olarak değerlendirilmiş, istatistiksel açıdan anlamlılık düzeyi; t testi, Mann- Whitney U, ANOVA, Kruskal- Wallis ve ki- kare testleriyle analiz edilmiştir. İstatistiksel anlamlılık p< 0,05 olarak kabul edilmiştir.Bulgular: Katılımcıların 222'sini (%,54,8) aile hekimliği, 183'ünü (%45,2) psikiyatri uzman ve uzmanlık öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan hekimlerin 245'i (%60,5) kadın, 158'i (%39) erkektir. Aile hekimlerinin ortalama toplam JSPE skorları 78,79 ± 11,45, psikiyatristlerin ise 81,78 ± 8,33 olarak hesaplanmıştır. Psikiyatristlerin toplam empati skorlarının ortalaması aile hekimlerinden anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p: 0,003). Aile hekimlerinin toplam PPOS skorlarının ortalaması 2,93 ± 0,41, psikiyatristlerin ise 3,31 ± 0,39 olarak hesaplanmıştır. Her iki uzmanlık alanında da ortalama PPOS skorları düşük bulunmuştur. Aile hekimlerinin hasta merkezli yaklaşımlarının, psikiyatristlerden anlamlı ölçüde düşük olduğu gösterilmiştir (p: 0,00).Sonuç: Çalışmamızda hekimlerin hasta merkezli klinik yöntemi yeterince yerine getirmedikleri, özellikle birinci basamak hekimlerinin biyopsikososyal yaklaşımlarının daha yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlar temel eğitim eksikliği, zaman azlığı ve hasta yoğunluğu, değişen sağlık politikaları gibi nedenlere bağlanabilir. Bu konuda hekimlerin bilinçlendirilmesi ve tıp eğitiminde konuya ağırlık verilmesi hekimlerin bakış açısı ve klinik uygulamaları üzerinde etkili olacaktır.Anahtar Kelimeler: Hasta merkezli bakım, psikolojik modeller, empati, aile hekimliği, psikiyatri

Aim: Biopsychosocial model is a holistic approach covering the evaluation of individual history, living conditions and health within biological, psychological and social conditions. Family physicians and psychiatrists are the physician groups who should know the biopsychosocial approach best and apply it for constant relationship with their patients as a requirement of their area of expertise and for the continuity of the services they provide. In this research, we aimed to evaluate the biopsychosocial and the patient- centered approach and the empathy levels of the family medicine and psychiatry specialists and the residents.Material and Methods: The descriptive cross- sectional and multicenter study was made as a questionnaire applied country- wide in electronic media, by mail and delivery by hand between March- November 2014. A questionnaire consisting of 54 items in total, containing questions to determine sociodemographic characteristics and two scales (Patient Practitioner Orientation Scale, The Jefferson Scale of Physician Empathy) was given to 405 physicians in total, consisting of 222 family physicians, 183 psychiatrists and residents. Data were evaluated in number and percentage by SPSS 21.0 package programme and the statistical significance level was analyzed with t test, Mann- Whitney U, ANOVA, Kruskal- Wallis and chi-square tests. Statistical significance was considered as p< 0.05.Results: 222 (%,54.8) of the participants were family physicians, 183 were (45.2%) psychiatrists and residents. 245 physicians participated in the study (60.5%) were female and 158 (39%) were male. Average total JSPE scores of family physicians was calculated as 78.79 ± 11.45 and the score of psychiatrists was 81.78 ± 8,33. The average total empathy scores were found significantly higher of psychiatrists from family physicians (p: 0,003). Average total PPOS scores of family physicians was calculated as 2.93 ± 0.41 and the score of psychiatrists was 3.31 ± 0.39. Average PPOS scores in both areas of expertise were found low but it also showed that the patient-centered approaches of family physicians were significantly lower than those of the psychiatrists (p: 0.00).Conclusions: The result of the study shows that the doctors don't practice the patient- centered clinic method sufficiently and especially the biopsychosocial approach of primary care physicians are more insufficient. These results may be associated to the lack of education, lack of time and patient density and changing health policies. Raising awareness of physicians and emphasize this issue in medical education will have an impact on perspective of the physicians and their clinical practice.Keywords: Patient- centered care, models psychological, empathy, family practice, psychiatry