Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde sözcükler arası anlam ilişkileri: Yeni Hitit yabancılar için Türkçe örneği

Abstract

Sözcük bilgisi, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli bir öğrenme alanıdır. Öğrencilerin dört temel beceriyi tam kullanabilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Bir sözcüğü bilmek onun sessel, biçimsel, anlamsal, dilbilgisel özelliklerini bilmek demektir ve bu özellikleri anlamak için dilbilimden faydalanmak gerekmektedir. Bu çerçevede, bu çalışmanın konusunu oluşturan sözcükler arası anlam ilişkilerini anlamak için, sözcüklerin anlamsal özelliklerini açıklayan dilbilim alanı olan anlambilimden faydalanılmaktadır. Çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde sözcükler arasındaki anlam ilişkilerini anlambilim bakış açısıyla açıklamak ve bu ilişkilerin öğretimini eleştirel bir bakış açısıyla incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni temel alınarak belirlenen çalışmanın temel kategorileri eşanlamlılık, karşıt anlamlılık, altanlamlılık, eşdizimlilik, parça-bütün ilişkisi, bileşen çözümlemesi ve çeviri eşdeğerliği anlambilim bakış açısıyla açıklanmıştır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretildiği sınıflarda kullanılmak üzere hazırlanmış olan temel düzeydeki Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe ders ve çalışma kitabı, öğretmen kitabıyla birlikte bu ilişkilerin öğretimi açısından eleştirel bir bakış açısıyla incelenmiştir. Yapılan incelemeyle elde edilen veriler sayısallaştırılmış ve betimlenmiştir. Bu sonuçlar ışığında, sözcükler arası anlam ilişkilerinin öğretimine dair önerilerde bulunulmuştur.

Vocabulary constitutes an important learning field for teaching Turkish as a foreign language. It is crucial for students to use four skills accurately. Knowing a word means having the knowledge of its phonological, morphological, semantic, grammatical features and it is required to make use of linguistics to comprehend these features. Within this scope semantics, a micro field of linguistics that explains semantic features of words, is used to understand the interlexical sense relations, the subject of this study. The aim of this study is to explain the interlexical sense relations in teaching Turkish as a foreign language with semantics viewpoint and analyze teaching of these relations with critical viewpoint. For this purpose, basic categories of this study synonymy, antonymy, hyponymy, collocation, part-whole relation, componential analysis, and translation equivalence that have been determined based on Common European Framework of Reference for Languages (CEF) have been explained with semantics viewpoint. Course book and workbook of basic level Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe, prepared to be used in classes of Turkish as a foreign language, have been analyzed together with teacher's book in terms of teaching of interlexical sense relations with critical viewpoint. Data, obtained by analysis, have been digitized and described. In the light of these results, suggestions regarding the teaching of interlexical sense relations have been made.