Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı merkez polikliniğine başvuran hastaların ilaç kullanım alışkanlıkları

Abstract

Giriş ve Amaç: Akılcı İlaç Kullanımı (AİK), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün 1985 Nairobi toplantısında `Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en uygun maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir` şeklinde tanımlanmıştır. Akılcı ilaç kullanımı; etkili, güvenli ve ekonomik bir biçimde uygulanmak istenen ilaç tedavisinin planlama, yürütme ve izleme süreçleridir. Bu süreç devletin, ilaç sanayiinin, hekim-eczacı gibi sağlık çalışanlarının ve toplumun akılcı davranmasını yani ilaçları düzenli kullanmasını gerektirir. Çalışmamız ilaç kullanım alışkanlıklarında yerel farklılıklara katkıda bulunabilmek adına Samsun ilinde yaşayanların özelliklerini belirlemek için Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Polikliniğine başvurmuş hastaların evde artık ilaç bulundurma, ilaç kullanım alışkanlıkları ve bu alışkanlıkları etkileyen faktörler hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Akılcı ilaç kullanımı konusunda literatür incelenerek, hastaların ilk 9 soruda demografik özellikleri ile geri kalan 21 soruda ilaç kullanım alışkanlıklarını sorgulayan 30 soruluk anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket, 6 aylık süre içerisinde polikliniğe başvuran hastalardan çalışmaya katılmayı kabul eden kişilere, rastgele, onayları alınarak yüz yüze görüşme metodu ile uygulanmıştır. Elde edilen veriler bilgisayara işlenerek SPSS 21.0 paket program sayesinde istatistik analizleri yapılmıştır.Bulgular: Çalışmamıza 110'u (%40,4) erkek, 162'si (%59,6) kadın toplam 272 kişi katılmıştır. Görüşülen kişilerin yaş ortalaması 30,86±13,36 bulunmuştur. Çalışmaya katılan kişilerden %28,3'ü hastalık durumunda ilk olarak hiç bir şey yapmadan hastalığın geçmesini beklediğini, %22,8'i evde bulunan ilaçlarla tedaviye başladıklarını bildirmiştir. Hastalık durumundaki ilk tutum ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu görülmüştür. Görüşülenlerin %47,4'ü hastalık durumunda ilk olarak Aile Sağlığı Merkezlerine, %21'i Üniversite Hastanesine başvurmaktadır. Görüşülenlerin %27,2'si evde bulunsun diye ilaç yazdırdığını belirtmiştir. Kronik hastalık varlığı evde bulundurma amaçlı ilaç yazdırma davranışı üzerinde anlamlı fark oluşturacak şekilde etkilidir. İlaç yazdıranların %87,8'i ağrı kesici, %44,6'sı antibiyotik, %33,8'i anti-gribal ilaç yazdırdıkları görülmüştür. Kronik hastalık durumu, hekime başvuru sebeplerinde istatistiksel olarak anlamlı fark oluşturmaktadır. Katılımcıların %52,2'si doktora başvurmadan ilaç kullandığını, %64'ü kendilerine tavsiye edilen ilaçları kullanmadıklarını söylemiştir. Görüşülenlerin %34,9'u ilaçları düzenli kullanmadığını belirtmiştir. Sonuç: Bölgesel sonuçları elde etmeyi planladığımız araştırmamız ile kişilerin yaşı, cinsiyeti, sosyal güvence varlığı, yerleşim yerleri, eğitim durumları ve mevcut kronik hastalık durumlarının ilaç kullanım alışkanlıklarını etkilediği görülmektedir. Akılcı ilaç kullanımının sağlanması konusunda farkındalığın oluşturulması ve toplum bilincinin artırılmasında; hekim, eczacı, hemşire, diğer sağlık personeli, hasta / hasta yakını, ilaç sektörü, sağlık politikalarını düzenleyen otoriteler, meslek örgütleri, medya ve üniversiteler gibi sorumluluk sahibi tüm grupları içeren bir işbirliği ortamının oluşturulması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Ekonomi, Farmasötik, Tedavi Uyumsuzluğu, Sağlık Tutumu, Temel Sağlık Hizmeti.

Background & Aim: Rational use of medicine, has described in the meeting Nairobi in 1985 by World Health Organization (WHO) as `Patients receive medications appropriate to their clinical needs, in doses that meet their own individual requirements, for an adequate period of time, and at the lowest cost to them and their community`. Rational Drug Use; is effective, safe and economical way to apply the drug treatment planning, execution and monitoring process. In this process the government, the pharmaceutical industry, health professionals such as physician-pharmacist and the community should be reasonable. In this study, in order to contribute of regional differences about the drug usage attitude, patients admitted to Ondokuz Mayis University, Faculty of Medicine, Department of Family Medicine Outpatient Clinic were evaluated. Patients' leftover drug storage, drug usage attitude and affecting factors have been assessed.Methods: Literature on rational drug use was examined and prepared a questionnaire. Thirty questions (in the first nine questions were about on the demographic characteristics and the rest were examined the habits of drug usage) were prepared about the use of medicine pattern. The questionnaire is applied to patients admitted to the outpatient clinic for 6-months period. Patients' approval was taken and the survey is applied by face-to-face interview method. Collected data after being processed computer, analyzes were performed by `SPSS 21.0` statistical software package. Results: 110 (40.4%) male and 162 (59.6%) women in a total of 272 people were participated to the study. The average ages of the respondents were 30.86±13.36. In a disease state, 28.3% of participants reported that, they would firstly wait without doing anything, for the situation and 22.8% of them reported that they would begin treatment with leftover drugs stored at home. Gender showed statistically significance about this attitude. For the first application place in the event of illness 47.4% of the respondents declared the primary care facilities, and 21% the University Hospital. 27.2% of the participants reported that they want prescription from physicians' for home storage and the presence or absence of chronic disease, influence as statistically significant on this patients' behavior. 52.2% of respondents reported that they use the medicine without consulting a doctor and 64% of respondents used recommended medications by non-medical personnel. 34.9% of respondents reported that they use drugs irregularly.Conclusion: The study aimed to show local patients perspectives about the rational use of medicine and we found that age, gender, social insurance presence, settlements, education status and presence of any chronic disease influence the drug usage habits. Physicians, pharmacists, nurses, patients / patient relatives, the pharmaceutical industry, health policy regulating authorities, professional organizations, the media, and universities are responsible for the creation of a collaborative environment for raising public awareness about the rational use of medicine.Keywords: Economics, Pharmaceutical, Medication Adherence, Attitude to Health, Primary Health Care.