`Hacı Bayram` türü popüler din kitaplarının aile planlaması, ana-çocuk sağlığı ve kadının statüsüne bakışının çözümlenmesi

Abstract

8. BÖLÜM ÖZET Çalışmada, 1993 yılının son iki ayı ile 1994 yılı boyunca piyasada satılan Hacı Bayram türü popüler din kitapları veri kaynağı olarak kullanıldı. Öncelikle bu kitaplar okunarak bazı gözlemsel verilerin elde edilmesi olmak üzere; Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu'na ait sora bankası ve Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi bünyesinde içerik çözümlemesi çalışmalarında kullanılan sorulardan da yararlanılarak veri kaynağım oluşturan kitaplardan verinin temin edilebilmesini sağlamak üzere bir kodlama yönergesi hazırlanmış ve yönergeyle içerik çözümlemesi yöntemi kullanılarak veri toplanmıştır. Türkiye'de yaşayan din anlayışının kaynaklan konusunda H. Atay ve H. Onat'ın yaklaşımları resmi ideoloji de dahil edilmek suretiyle aynen benimsenmiştir. Bir iletişim modeli oluşturularak Türkiye'de yaşayan din anlayışının kaynaklan sembolize edilmiştir. Oluşturulan iletişim modeli çerçevesinde; elde edilen veriler Hacı Bayram türü popüler din kitaplarının aile planlaması, ana-çocuk sağlığı ve kadın konularına yaklaşımlanyla, Türkiye Diyanet Vakfı ve Diyanet İşleri Başkanlığı'nın yayınlan, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde yer alan Din İşleri Yüksek Kurulu'nun fetvalan ve nihayet îslami bilginin temel kaynağını oluşturan Kur'anla ikinci derecede kaynak konumunda olan Hadis'in aynı konulara yaklaşımlan arasında bir fark olup olmadığı incelenmiştir.86 Türkiye toplumunun günlük hayat pratiğinin oluşmasında önemli bir yere sahip olan popüler din kültürünün kaynaklarmdan birisini oluşturan Hacı Bayram türü popüler din kitaplarının ele alman konularda farklı yaklaşımlar içinde olduğu gözlemlenmiştir. Bu kitaplarda, aile planlaması, ana-çocuk sağlığı, istemli düşükler ve bunların gerekçeleriyle ilgili olarak ileri sürülen görüşler pronatalist bir nüfus ideolojisiyle örtüşmektedir. Kadın konusunda ileri sürülen görüşler ise kadının öncelikle bir insan olduğunu değil, biyolojik cinsiyetini vurgulamaktadır.