Estimation of adult mortality by using the orphanhood method from the 1993 and 1998 Turkish demographic and health surveys

Abstract

ÖZET Bu tez, 1993 ve 1998 TNSA veri setlerini kullanarak yetimlik (orphanhood) tekniği ile Türkiye için yetişkin ölümlülüğü hesaplamayı amaçlamaktadır. İlk olarak, Brass (1973) tarafından tasarlanan anne yetimliği (maternal orphanhood) tekniği uygulanmış ve yetişkin kadınlar için ölümlülük hesaplanmıştır. 1981.4 ve 1990.1 yılları arasında 20 yaşındaki hayatta kalma beklentisinin kadınlarda 53.6 yıldan 55.6 yıla kadar arttığı hesaplanmıştır. İkinci olarak, Türkiye için erkek yetişkin ölümlülüğü hesaplamak için baba yetimliği (paternal orphanhood) tekniği uygulanmıştır. Bu teknikte uygulama yöntemi anne yetimliği yöntemi ile aynı olmasına rağmen, değişik olan tek nokta kullanılan ağırlık katsayılarıdır. Sonuçlar, erkekler için 1980.7 yılında 48.2 olan e20 değerinin 1990.2 yılında 50.8 yıla ulaştığını göstermektedir. Bu metodlara ek olarak, daha yakın tarihler için hesaplama yapma amacıyla Zlotnik ve Hill (1981) tarafından geliştirilmiş olan sentetik kuşak tekniği uygulanmıştır. Bu yöntem uygulanırken, 1992.6 yılı için yetişkin ölümlülüğü hesaplamada 1993 ve 1998 TNSA sonuçları kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, 1996.2 yılı için kadın ve erkek için ayrı olmak üzere hem Türkiye toplamı hem de bölgeler için sentetik kuşak uygulaması sonuçları kullanılarak hayat tabloları oluşturulmuştur. Sonuçlar kadınların erkeklerden yaklaşık olarak 3.7 yıl daha fazla doğumda hayat beklentisine sahip olduğunu göstermektedir. Diğer yandan, Kuzey ve Güney bölgelerde yaşayan kadınlar ve Batı ve Kuzey bölgelerde yaşayan erkeklerin diğer bölgelerdekilere göre daha yüksek hayat beklentisine sahip oldukları hesaplanmıştır. Buna karşın, Doğu bölgesinde hayat beklentisi hem kadın hem de erkek için en düşük düzeydedir. Türkiyede hayati kayıt sistemi demografik göstergeler üzerine yeterli ve güvenilir bilgi veremediği için, araştırmalar ve sayımlar nüfusbilimcilerin yetişkin ölümlülüğü hesaplamasında yardımcı olan geleneksel veri kaynaklarıdır. Yetişkin ölümlülüğü üzerine olan direkt sorular sorunlu olduğu için, görüşülenin yakın akrabasının hayatta olup olmamasına ilişkin sorulara dayalı dolaylı yöntemler.yetişkin ölümlülüğü hesaplamada bir alternatif olabilir. Yetimlik metodu görüşülenlerin anne ve babasının hayatta olup olmama bilgisine ihtiyaç duyan bu yöntemlerden biridir. Yetimlik sorusu 1973 yılından bu yana ulusal araştımalarda sorulmasına rağmen hiçbir sayımda sorulmamıştır. Yetimlik yönteminin getirilerinin maliyetinden daha fazla olduğu düşünülürse, bu soruların yetişkin ölümlülüğü hesaplamalarında alternatif oluşturabileceği için ilerki araştırmalarda ve sayımlarda sorulması iyi olacaktır.

IV SUMMARY This thesis attempts to estimate adult mortality for Turkey with the orphanhood technique by using 1993 and 1998 TDHS data sets. Firstly, maternal orphanhood technique devised by Brass (1973) is applied and female adult mortality estimations are calculated. Life expectancy at age 20 is estimated between the years 1981.4 and 1990.1 which shows an increase from 53.6 years to 55.6 years for females. Secondly, paternal orphanhood technique is applied to estimate male adult mortality for Turkey. Although the way of application is same with the maternal orphanhood technique, the only different point is the weights used in this method. Results indicate that, e2o values for males are changing from 48.2 for the year 1980.7 to 50.8 for 1990.2. In addition to these methods, synthetic cohort technique developed by Zlotnik and Hill (1981) is used in this study to make more recent estimations. While applying this method, 1993 and 1998 TDHS results are used to make an estimation for the year 1996.2. At the end of the study, life tables are constructed by the results of the synthetic cohort application for males and females separately for Turkey and its regions for the year 1996.2. Results show that, females have approximately 3.7 years longer life expectancy at birth than males. On the other hand, it is estimated that, females living in North and South regions, and the males living in West and North region have the highest life expectancy than others. On the contrary, East region has the lowest life expectancy for both females and males. In Turkey, as the vital statistics system cannot give adequate and reliable information on demographic indicators, surveys and censuses are two conventional data sources which can help demographers to estimate adult mortality. Since the direct questions on adult mortality are problematic, indirect estimations based on the questions on the survival status of the respondent's close relatives can be an alternative to estimate adult mortality. Orphanhood method is one of these indirect techniques which needs information on the survival status of the parents of the respondents. The questions on the orphanhood status of the respondents have been asked in national surveys since 1973 in Turkey but never in censuses. As the benefits of the orphanhood technique is much more than its costs; these questions should be asked in future surveys and censuses to calculate alternative estimations on adult mortality.