Demographic and socioeconomic profile of households in İstanbul metropolitan area according to the UN-HABITAT slum criteria

Abstract

Dünyadaki en önemli sorunlardan birisi kentleşmedir. Hızlı ve düzensiz kentleşmeyle birlikte kentlerde yoksulluk olgusu ön plana çıkmış ve kentsel yoksulların konut sorunu ülkelerde yeni kavramlar oluşturmuştur. Slum kavramı da bunlardan birisidir. Slum olgusu, ülkeden ükeye kavramsal ve niteliksel açıdan değişik özellikler göstermektedir. UN-HABITAT, global ölçekteki bu soruna ortak çözüm yolları bulabilmek için genel bir tanım oluşturmuş ve bu tanımdan yola çıkarak dünya ölçeğinde bir araştırma yapmıştır.UN-HABITAT'ın Uluslararası Slum Araştırmasında dünyada seçilen mega şehirlerden birisi de İstanbul'dur. TNSA-2003 sorukağıdına eklenen `İstanbul Metropoliten Hanehalkı' modülü ve yeni oluşturulan `İstanbul Hanehalkı Gözlem' sorukağıdı ile İstanbul Metropoliten Alanında UN-HABITAT'ın tanımına göre slum araştırması yapılmıştır. TNSA-2003 ile İstanbul Hanehalkı Gözlem araştırması sonucunda elde edilen veriler bu çalışmanın temel verisini oluşturmaktadır.Bu tez, TNSA-2003 verisini kullanılarak UN-HABITAT'ın slum tanımında belirlenen beş kritere göre İstanbul Metropoliten Alanındaki hanehalklarını slum ve non-slum olarak belirlemiş; hanehalklarının sosyo-ekonomik ve demografik özelliklerini, yaşadıkları konut ve çevresine ilişkin verileri slum ve non-slum ayrımında ortaya koymuştur. Ayrıca tez çalışmasında, Türkiye'deki gecekondu olgusu, UN-HABITAT'ın slum tanımı ve tanımda kullanılan kriterler tartışılmıştır.Bu tez, Türkiye ve/veya İstanbul ölçeğinde slum ile ilgili olarak yapılan ilk çalışmadır. Bu çalışmanın konu ile ilgili başka çalışmalara yol göstereceği düşünülmektedir.

SUMMARYOne of the most important problems in the world is urbanization. With the rapid and unplanned urbanization, the phenomenon of poverty has come forward and the housing problems of the urban poor have resulted in the need of new concepts. The concept of slum is one of them. The phenomenon of slum differs from country to country in terms of conceptual and qualitative aspects. UN-Habitat has formed a general definition to find a solution to the problem which can be observed at a global scale, and using this definition has made a study at a global scale.One of the megacities handled in UN-HABITAT?s International Slum Survey, is İstanbul. In İstanbul metropolitan area, the slum survey was made according to UN-HABITAT?s definition by adding Household of İstanbul Metropolitan Area Module and questionnaire İstanbul Households Observation Fieldwork to the questionnaire of TDHS-2003. The fundamental data used in this study is the data acquired by the TDHS-2003 and of Households Observation Fieldwork.In this thesis, the households living in the İstanbul metropolitan area has been categorized as slum or non-slum according to the criteria stated in the UN-HABITAT?s definition by using the data provided by TDHS-2003 and it has been attempted to put the demographic and socio-economic aspects of the households and the data about the buildings where the households live forward by using the difference of slum and non-slum. Moreover, in this dissertation the phenomenon of ?gecekondu?s in Turkey, the definition of slum made by the UN-HABITAT and the criteria used in the UN-HABITAT?s definition has been discussed.This thesis is the first one about slums at the scale of İstanbul and/or Turkey. It has been thought that this study will be guiding for the further studies on related topics.