The impact of competing risks of death on gains and losses in life expectancy in Turkey

Abstract

Nüfusun ölümlülük düzeyini analiz etmek üzere kullanılan ölüm oranı göstergeleri, prematüre ölümlerin etkilerini ölçememektedir. Bu sebeple, nüfusun ölümlülük eğilimlerini açıklamak için alternatif göstergeler geliştirilmiştir. Kaybedilen potansiyel yaşam yılı (YPLL) ve potansiyel yaşam yılı kazancı (PGLE) prematüre ölümlerin etkisini analiz etmek için kullanılan iki göstergedir. Bu göstergeler nüfusun erken mortalite örüntülerinin ölüm nedenleri açısından değerlendirilmesine imkan sağlamaktadır.Bu tezin temel amacı Türkiye için YPLL ve PGLE göstergelerini ana ölüm nedeni gruplarına göre hesaplamaktır. Türkiye'de ülke çapında ve güvenilir ölüm nedeni istatistikleri mevcut değildir. Bu nedenle, etkene özel mortalite analizleri, mevcut ölüm nedeni istatistiklerinin nüfusun gerçek mortalite örüntüsünü yansıttığı varsayımıyla yapılmıştır. Bir diğer varsayım ölüm nedenlerin bağımsızlığı ile ilgilidir; yarışan ölüm risklerinin birbirinden bağımsız olduğu varsayılmıştır. Etkene özel mortalite analizlerini uygulamak için, tekli ve çoklu azalım yaşam tabloları ve sonrasında birleştirilmiş tekli azalım yaşam tabloları oluşturulmuştur. Yaşam tabloları Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1998, 2003 ve 2008 sonuçlarından derlenen bebek ölüm oranları kullanılarak oluşturulmuştur.PGLE analizlerinin sonuçları ölüm nedenleri tamamen ve kısmen elimine edilerek verilmiştir. YPLL sonuçları her ölüm nedeni grubu için yaşam boyu kaybedilen potansiyel yaşam yılı ve 65 yaşına kadar kaybedilen potansiyel yaşam yılı olarak hesaplanmıştır. Bulgulara göre, Türkiye'de 2000 – 2008 yılları arasında erken mortalitenin toplam etkisi azalan bir eğilim göstermiştir. Kardiyovasküler hastalıklar ve kanserler erken mortaliteyi etkileyen en önemli ölüm nedenleridir. Kanserler ve yaralanmaların erken mortalite üzerindeki etkisinin genç yaş grupları için daha fazla olduğu gözlemlenmiştir.

Mortality measures used for analyzing the mortality level of a population fail to quantify the effects of premature deaths. For this reason, alternative measures are developed to explain the mortality trends of a population. Years of potential life lost (YPLL) and potential gains in life expectancy (PGLE) are two measures for analyzing the effect of premature deaths. These measures enable to examine the premature mortality patterns of a population in terms of causes of death.The main objective of this thesis is to calculate the YPLL and PGLE indicators for Turkey according to the major groups of causes of death. In Turkey, country wide and reliable causes of death statistics are not available. Therefore, cause specific mortality analyses are carried out under the assumption of available data on causes of death are representing the mortality pattern of actual population. Another assumption is related to the independence of causes of death; it is assumed that competing risks of death act independently. For applying cause specific mortality analyses, single and multiple decrement life tables and then further associated single decrement life tables are constructed. The life tables are constructed by using the infant mortality rates derived from the results of Turkish Demographic and Health Survey 1998, 2003 and 2008.The results of the PGLE analyses are represented by complete and partial elimination of causes of death. YPLL results are estimated as lifetime YPLL and YPLL up to age 65 for each group of cause of death. The findings suggest that the overall effect of premature mortality shows a decreasing trend during the period 2000 – 2008 in Turkey. Cardiovascular diseases and cancers are the leading causes of death affecting premature mortality. It is observed that the impact of cancers and injuries on premature mortality are greater for the younger age groups in Turkey.