Sıçanlarda dietilstilbestrol ile deneysel hipofiz adenomu (prolaktinoma) oluşturulması ve tümör transplantasyonu

Abstract

ÖZET Bütün hipofiz adenomlarının ortalama üçte birini oluşturan prolaktinomalar, iyi huylu, yavaş büyüyen, adenohipofizin prolaktin sentez eden hücrelerinden köken alan epitelial tümörler olarak tanımlamaktadır. Ancak, gerek farmakoterapi, gerek radyoterapi, gerekse de cerrahi tedaviye rağmen, prolaktinomalar %20-25 oranında nüks etmektedir. Bu nedenle prolaktinoma etyopatogenezi ve tedavisine yönelik araştırmalar giderek önemini arttırmaktadır. Bu çalışmada da, etyopatogenezi günümüzde hala bir bilimsel karmaşa içinde olan prolaktinomada dopaminerjik disregülasyon hipotezinin geçerliliğinin dietilstilbestrol ile oluşturulan tümör dokusunun, transplantasyon metodolojisine uygun ve dopaminerjik innervasyondan zengin ve fakir olan iki periferik (böbrek kapsülü altı, adrenal medulla) bir santral doku (korteks) içine implantasyonu sonucu gelişiminin incelenmesi amaç edinilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, denek olarak kullanılan sıçanlara ovariektomi sonrasında 10 ve 20 mg dietilstilbestrol implantasyonu yapılmış ve boyutunun doza bağımlı olduğu saptanan prolaktinoma oluşumu gerek morfolojik gerek histopatoiojik incelemeler ile kanıtlanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında böbrek kapsülü altı, adrenal medulla ve beyin korteksi içine yapılan isograft tümör hücresi transplantasyon çalışmalarının sonucunda, implantasyon alanlarına göre tümörün farklı gelişim gösterdiği belirlenmiştir; dopaminden zengin adrenal medullada tümörün yaşamadığı, dopamin içermeyen böbrek kapsülü altında ise tümörün çok iyi gelişme gösterdiği saptanmıştır. Bulgular, büyük oranda tüberoinfundibüler dopamin eksikliğine bağlı olarak gelişen bir tumoral oluşumun geriletilmesinde veya yinelenmesinin önlenmesinde yüksek oranda dopamin içeren bir başka dokunun tümör dokusu çevresine implante edilerek biraraya getirilmesinin prolaktinoma tedavisinde bîr alternatif yöntem olabilirliği açısından tartışılmıştır.