Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozukluğu veya otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocuklarda sosyal biliş: Klinik belirtilerle ilişkisi

Abstract

Amaç: Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) çocukluk çağında başlayan, sık görülen ve sosyal bozulmalarla karakterize nörogelişimsel bozukluklardır. Sosyal bozulma ve sosyal biliş becerileri arasındaki ilişki ilk olarak OSB olgularında gösterilmiş olmakla birlikte OSB ve DEHB olgularının değerlendirildiği pek çok çalışma bulunmaktadır. Çocukluk çağının en sık nörogelişimsel bozukluklarından olan bu üç tanı grubunun değerlendirildiği sosyal biliş çalışması bulunmamaktadır. Çalışmamızda puberte öncesi dönemde DEHB, ÖÖB, OSB tanılı çocukların sosyal biliş becerilerinin değerlendirilmesi ve bu becerilerin tipik gelişim gösteren çocuklarla karşılaştırılması amaçlanmıştır.Metod: Çalışmaya 7-12 yaş arası, DEHB tanısı bulunan 24 çocuk, ÖÖB tanısı bulunan 24 çocuk, OSB tanısı bulunan 26 çocuk ve herhangi bir psikiyatrik tanısı olmayan 24 çocuktan oluşan 98 çocuk alınmıştır. Araştırmacı tarafından ÇDŞG-ŞY-T, PRKT, Birinci ve İkinci Düzey Yanlış İnanç Testleri, İma Testi, Gaf Testi, GZOT uygulanmış, psikolog tarafından WISC-R zekâ testi uygulanmış, ebeveynleri ve öğretmenleri tarafından YDB-TDÖ, SDKL, ÖBBTL, SCÖ, ODKL ve ÇODÖ doldurulmuştur.Bulgular: Zihin Kuramı (ZK) becerileri değerlendirdiğimiz tüm testlerde ÖÖB, DEHB ve OSB grubunun kontrol grubuna göre düşük performans gösterdiği, her üç hasta grubunun performansları arasında ise anlamlı düzeyde farklılık göstermediği bulunmuştur. Zeka ve dil gelişiminin ZK performansı ile pozitif korelasyon gösterdiği, bu iki kofaktör kontrol edildiğinde ise GZOT performansı üzerine anlamlı etkisi olduğu görülmüştür. Sosyal karşılıklılık, sorun davranış, dikkat ve öğrenme alanlarındaki şiddeti değerlendiren ölçek puanları ile ZK becerileri arasında anlamlı negatif ilişki bulunmuştur. OSB grubunda hastalık şiddeti ile basit ZK becerileri arasında ilişki varken ileri ZK becerileri arasında ilişki gösterilememiştir. KOKGB eş tanı oranı yüksek olan DEHB grubunda bu eş tanı varlığının basit ZK becerileri üzerinde etkisi gösterilirken ileri ZK becerileri üzerinde etkisi bulunmamıştır. DEHB eş tanısı olmayan pür ÖÖB grubunda da benzer olarak basit ZK becerileri kontrol grubuna benzer bulunurken ileri düzey ZK becerilerinde bozulma gösterilmiştir.Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları nörogelişimsel bozukluk kümesinden ÖÖB, DEHB ve OSB'nin sosyal biliş becerilerinin tipik gelişim gösteren çocuklara göre düşük olduğunu, bu çocukların sosyal ve akademik pek çok soruna daha fazla sahip olduğunu ve bu sorunlar ile ZK becerileri arasında ilişki bulunduğunu ortaya koymaktadır. ZK becerilerini etkileyen pek çok parametre bulunmakla birlikte hastaların sosyal bilişsel özelliklerinin belirlenmesi, zorluk alanlarının tespit edilmesi ve hastaya özgü tedavi yaklaşımların uygulanması önemli görülmektedir.

Objective: Autism Spectrum Disorder (ASD), Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and Special Learning Disorder (SLD) are neurodevelopmental disorders characterized by social impairments that are common in childhood. The relationship between social impairment and social cognition skills is first demonstrated ASD subjects and there are many studies evaluating OSD and ADHD subjects. There are no social cognitive studies evaluating these three diagnostic groups which are the most common neurodevelopmental disorders in childhood. The aim of this study was to describe the social cognitive skills of pre-adolescent ADHD, SLD and OSB children and to compare these skills with typical developing children.Method: 24 children with ADHD, 24 children with SLD, 26 children with ASD and 24 children with no psychiatric diagnosis were included in the study. KSADS-PL, Peabody Picture Vocabulary Test, First and Second Order False Belief Task, Hinting Task, Faux Pas Task, Reading the Mind in the Eyes Task (RMET) was administered by investigator, WISC-R was administered by the psychologist and the parents and teachers filled out the Aberrant Behavior Checklist, Social Responsiveness Scale, Disruptive Behavior Disorder Rating Scale, Learning Disorders Symptom Scale, Autism Behavior Checklist and Childhood Autism Rating Scale.Results: It was found that in all the tests in which we evaluated the Theory of Mind (ToM) skills, the SLD, ADHD and ASD groups showed low performance compared to the control group, and that the performance of all three patient groups did not differ significantly. Intelligence and language development showed a positive correlation with ToM performance and after these two cofactors were controlled, there was found a significant effect on RMET performance. There was a significant negative correlation between scale scores evaluating problems in social reciprocity, problem behavior, attention and learning areas and ToM skills. There was a relationship between disease severity and simple ToM skills in ASD subjects but no correlation between advanced ToM skills. ODD comorbidities were found high in ADHD subjects. The presence of ODD comorbidity has an impact on the basic ToM skills but not on the advanced ToM skills. SLD subjects that has no ADHD comorbidity found to be similar to the control group in terms of simple ToM skills but showed poor performance in advanced ToM skills.Conclusion: The results of this study show that the social cognition skills of the ADHD, ADHD and OSD are poorer than those of typical developmental children. The children in the patient group have more social and academic problems and that there is a relationship between these problems and the ToM skills. There are many parameters that affect ToM skills. However, it is important to determine the social cognitive characteristics of patients, to identify areas of difficulty and to apply patient-specific treatment approaches.