Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalında takip edilmekte olan çölyak hastalarının demografik ve klinik özelliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Kapsam ve Amaç. Çölyak hastalığı, etiyolojisinde çevresel ve genetik faktörlerin rol oynadığı ve gluten içeren tahılların tüketilmesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir enteropatidir. Ülkemizde görülme sıklığının %0,5 ila %1,3 arasında olduğu bildirilen bu hastalık oldukça geniş bir klinik prezentasyon yelpazesine sahiptir. Hastalığa özgü serolojik belirteçler ile taranan ve histolojik olarak tanısı konfirme edilen çölyak hastalığının belirti ve bulguları glutensiz diyete geçiş ile birlikte tamamen geri dönebilmekte, gluten içeren gıdalar alınmaya devam edildiği sürece kronik hasarlar kalıcı hale gelebilmektedir. Bu nedenle hastalık özelliklerinin iyi bilinmesi hasta yönetiminin temelini oluşturmaktadır. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı kliniğimizde takip edilen çölyaklı çocukların demografik ve klinik özelliklerinin belirlenmesidir.Hastalar ve Yöntem. Çalışmamızda Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dalı'nda Ocak 2010-Aralık 2016 tarihleri arasında başvuran, yapılan serolojik ve histolojik incelemeler neticesinde çölyak hastalığı tanısı konarak tedavi ve takip edilen toplam 122 hastaya ait demografik ve klinik özellikler retrospektif olarak değerlendirilmiştir.Bulgular. Hastaların 43'ü erkek (%35,2) ve 79'u kız (%64,8) idi. Ortalama yaş 12,6±5,7 yıl ve ortalama tanı yaşı 8,8±5,1 yıl idi. En sık başvuru bulguları karın ağrısı (%41), büyüme geriliği (%36,1) ve ishaldi (%34,4). Hastalarda diyet uyumu oranı %67,2 idi. Ailesinde çölyak hastalığı öyküsü olanların oranı ise %2,5 idi. En sık komorbiditeler demir eksikliği anemisi (%36,1), vitamin D eksikliği (%12,3) ve tip-1 diabetes mellitus (%7,4) idi. Endoskopik incelemelerde en sık taraksı görünüm (%61,5), histolojik incelemelerde en sık Marsh 3b (%27,9) tespit edildi. Serolojik değerlendirmelerde ise IgA ve IgG yapısındaki doku transglutaminazlarının glutensiz diyet tedavisi ile birlikte zaman içinde anlamlı derecede düşüş sergiledikleri belirlendi. Histolojik evre ile paralel olarak sadece IgA yapısındaki doku transglutaminazları istatistiksel olarak artış gösteriyordu.Sonuç. Çalışmamızda elde ettiğimiz bulgular genel olarak literatürde diğer toplumlarda ve ülkemizde yapılan çalışmalarda çölyak hastalığının demografik ve klinik özellikleri hakkında tespit edilen bulgularla uyumlu çıkmıştır. Bulgularımızın bu hastalığın tedavi ve uzun dönem takibi hakkında gerçekleştirilecek geniş kapsamlı ileri çalışmalar için kıymetli bir veri kaynağı olacağı düşünülmüştür. Anahtar Kelimeler: Çölyak, gluten sensitif enteropati, tropikal sprue, çocuk, demografik özellikler, klinik özellikler

Background and Aim. Celiac disease is an autoimmune enteropathy with a genetic and environmental background that arises with ingestion of gluten containing grains. The prevalence is about 0.5-1.3%, and it has a wide range of presenting symptoms. The diagnosis is based on serologic and histopathologic confirmation of presence, and symptoms are almost reversible with cease of gluten containing foods, but can also become persistent with continuing ingestion of gluten. The knowledge of patients' characteristics is the basis for management of this disease. In this context, the aim of this study was determined as documenting the demographic and clinical characteristics of celiac patients at our clinic.Patients and Methods. This study included a total of 122 celiac patients who had been diagnosed by serologic and histologic evaluations, and followed up at Pediatrics Gastroenterology Hepatolgy and Nutrition Department of Ondokuz Mayıs University Medical Faculty between January 2010 and December 2016, and demographic and clinical features of these patients were evaluated retrospectively.Results. Forty-three patients were boys (35.2%) and seventy-nine patients were girls (64.8%). Mean age was 12.6±5.7 years, and mean age at diagnosis was 8.8±5.1 years. Most frequent presenting symptoms were abdominal pain (41%), failure to thrive (36.1%), and diarrhea (34.4%). Adherence to gluten-free diet was 67.2%. Family history for celiac disease was positive in 2.5% of patients. Most frequent comorbidities were iron deficiency anemia (36.1%), vitamin D deficiency (12.3%) and type-1 diabetes mellitus (7.4%). Endoscopic assessments revealed dentations in 61.5% of cases, and histologic evaluations revealed that Marsh 3b was the most frequent histologic grade (27.9%). IgA and IgG transglutaminase antibody levels were decreased significantly following the initiation of gluten-free diet. IgA tissue transglutaminase was the only serologic marker that showed a correlation with histopathologic grade.Conclusion. Our findings were generally in accordance with previous studies from other populations, as well as from our population. The results obtained in this study will be a valuable resource for further studies that should evaluate the long-term consequences of celiac disease.Keywords: Celiac, gluten sensitive enteropathy, tropical sprue, children, demographic characteristics, clinical characteristics