Hepatit C hastalarında direkt etkili antiviral tedavi ajanların etkinliğinin ve yaşam kalitesi üzerine etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

GİRİŞ: Hepatit C virüsü (HCV) enfeksiyonu kişisel, toplumsal ve ekonomik etkisi olan küresel sorundur. HCV ile enfekte hastaların %85'e varan kısmında virüs klirensi sağlanamamakta ve gelişen kronik enfeksiyon sonucu hastalarda siroz, hepatoselüler karsinom ve ölüm gelişebilmektedir. Yakın zamana kadar kronik hepatit C için verilen tedavilerin kullanımı zor, yan etkileri fazla, tedavi yanıtları düşüktü ve sonrasında relapslar görülebiliyordu. Yeni direkt etkili antiviraller (DEA) HCV replikasyonunu durdurmaktadır ve %90'ın üzerinde etkinliği mevcuttur. Biz bu çalışmamızda bu tedavilerinin etkinliğini, hastaların tedaviyi bekledikleri dönemdeki yaşam kalitesini ve tedavinin yaşam kalitesine etkisini değerlendirmeyi amaçladık.YÖNTEM: Hepatit C nedeni ile herhangi bir direkt etkili antiviral tedavi (Sofosbuvir/Ledipasvir veya Ombitasvir/Pariteprevir/Ritonavir/Dasabuvir) başlanacak olan 50 hasta tedavi öncesi, tedavinin 12. ve 24. haftasında (24 hafta tedavi alanlar için 36. haftasında) bakılan laboratuar değerleri, HCV PCR sonuçları değerlendirilmiş, APRI(AST/ platelet ratio index), FIB-4 (Fibrozis-4), MELD (Model For End-Stage Liver Diseae) skorları hesaplanmıştır. Ayrıca tedavinin yaşam kalitesine etkisini belirlemek amaçlı hastalara SF-36, Kronik Karaciğer Hastalığı Yaşam Kalitesi Ölçeği 2.0 ve Beck-Anksiyete ölçeği ve bu tedavilerin sağlık uygulama tebliğine göre geri ödeme kapsamına alınmasına kadar geçen sürecin hastaların psikolojilerine etkisinin değerlendirilmek amaçlı bir anket daha uygulanmıştır. BULGULAR: Çalışmaya alınan 50 hastanın 47'sinde KVY değerlendirilebilmiş ve HCV-PCR negatif saptanmıştır. Hastaların hiçbirinde tedavi kesilmesini gerektirecek yan etki izlenmemiş, en sık görülen yan etki kilo alımı olmuştur. Başlangıçtaki değerlere göre AST ve ALT'de anlamlı düşüş izlenmiştir. Hastaların hesaplanan FIB-4 ve APRI skorları tedavi sonunda ve KVY döneminde anlamlı olarak gerilemiştir. Kronik karaciğer hastalığı yaşam kalitesi ölçeği 2.0'ın hemen hemen tüm parametrelerinde ve Beck Anksiyete ölçeğinde yaşam kalitesinde anlamlı iyileşme saptanmıştır. Uygulanan SF-36 ölçeğinde DEA tedavisi alan hastalarda yaşam kalitesinde anlamlı iyileşme izlenmişken, tedavide RBV'nin olduğu gruplarda bu anlamlı iyileşme izlenmemiştir. SONUÇ: HCV tedavisinde kullanılan direk etkili antiviraller önemli yan etkisi yapmadan yüksek oranda kalıcı viral yanıt sağlamaktadır. Bu tedaviler ayrıca tedavi sürecinde ve sonrasında hastaların yaşam kalitesinin iyileşmesine katkıda bulunmaktadır. Anahtar kelimeler: Hepatit C, sofosbuvir, ledipasvir, ombitasvir, pariteprevir, dasabuvir, SF-36, Beck-A, yaşam kalitesi

BACKGROUND: HCV infection is a global problem with personal social and economic impact. Chronic infection occurs in 85% of HCV-infected patients. Cirrhosis, hepatocellular carcinoma and death can occur in chronic infected patients. Until recently, the treatments used for chronic hepatitis C were difficult to use, side effects were common, treatment responses were less and relapses were common. Direct acting antivirals (DAA) inhibits HCV replication and has an efficacy of over 90%. We aimed to evaluate the efficacy of these treatments and their effect on quality of life in this study.METHODS: Fifty patients who started DAA therapy for HCV infection were evaluated by APRI APRI(AST/ platelet ratio index), FIB-4 (Fibrozis-4), MELD (Model For End-Stage Liver Diseae)score, laboratory panel, HCV-PCR at the beginning of treatment, at 12th week of treatment and at 24th week of treatment (at 36th week of treatment for 24-week treatment). SF-36, liver disease symptom indeks (LDSI) 2.0 and Beck Anxiety scale were used to determine the effect of treatment on quality of life. A questionnaire was applied to determine the psychological condition at the time when this treatment was not refunded by the health insurance.RESULTS: Fifty patients were included in the study and 47 of them were evaluated for sustained viral response (SVR) and all of the evaluated patients gave SVR. None of the patients had any side effects that should be discontinued, the most common side effect was weight gain. There was a significant decrease in AST and ALT level according to the initial values. The calculated FIB-4 and APRI scores of the patients were significantly reduced at the end of treatment and in the SVR period. FIB-4 and APRI scores significantly decreased at the end of treatment and during SVR. Significant improvement in life quality was found in almost all parameters of LDSI 2.0 and in the Beck Anxiety scale. Significant improvement in quality of life was observed in patients receiving DAA treatment in SF-36, but no significant improvement was observed in the groups with RBV in treatment.CONCLUSION: Directly acting antivirals which is used for treatment of HCV; provides a high percentage of sustained virological response without significant side effects. These treatments also contribute to the improvement of the quality of life of patients at during treatment and after treatment. KEY WORDS: Hepatitis C, sofosbuvir, ledipasvir, ombitasvir, pariteprevir, dasabuvir, SF-36, Beck-A, quality of life