İlaç aşırı kullanımı baş ağrısı hastalarının tedavi öncesi ve sonrası difüzyon tensör manyetik rezonans görüntüleme – fiber traktografi yöntemleriyle değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: İlaç aşırı kullanımı baş ağrısı (İAKB) gelişimine yol açan mekanizmalar tam olarak anlaşılamamıştır. Bu çalışma İAKB hastalarında beyinde bazı bölgelerde spesifik metabolik değişiklikler olabileceğini nöroradyolojik görüntüleme yöntemleri ile ortaya çıkarmayı ve olası hasarlanmış alanları saptamayı amaçlamıştır. Hastalar ve yöntem: Çalışmaya Nöroloji Baş Ağrısı Polikliniğine başvuran IHS(Uluslararası Baş Ağrısı Derneği) 2013 ICHD(Uluslarası Baş Ağrısı Bozuklukları Sınıflaması ) beta versiyon kriterlerine göre İAKB tanısı alan yaşları 18-60 arasında olan 16 hasta ile yaş ve cinsiyet olarak hasta grubuyla eşleşen 16 sağlıklı kontrol grubu alındı. Hastalara Hamilton Depresyon Skalası uygulandı. Hastalara tedavi öncesi ve tedavi sonrası 3. ayında ağrısız dönemlerinde ve sağlıklı gruba MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve DTG(Diffüzyon Tensör Görüntüleme) yapıldı. Hamilton Depresyon Skalası 10'un üzerinde olan hastalar ve MRG'de patolojik bulgu olan katılımcılar çalışmaya dahil edilmedi. Görüntülemeler ile elde edilen veriler TBSS (Tract Based Spatial Statistics) yöntemi ile gruplar arası farklılıklar açısından değerlendirildi.Bulgular: Çalışmamızda hasta ve kontrol grubu arasında yaş, cinsiyet ve sigara kullanımı açısından anlamlı farklılık saptanmadı. Hasta grubunda aurasız migren %68.75 (11/16), auralı migren %12,50 (2/16), gerilim tipi baş ağrısı %18,75 (3/16) oranında saptandı. Hasta grubunda % 56.25 ( 9/16) oranında basit analjezik, %43,75 (7/16) oranında kombine analjezik aşırı kullanımına bağlı baş ağrısı mevcuttu. Hastaların primer baş ağrısı süreleri ortalama 14,6±5,6 yıl, ilaç aşırı kullanım süreleri ortalama 3,6±1,4 yıl olarak saptandı. Hasta grubu Hamilton Depresyon Skalası ortalama değeri 5,2±1,9 hesaplandı. Hasta, sağlıklı ve kontrol grubu FA(Fraksiyonel Anizotropi), AD, MD ve RD iskeletlerinin TBSS yöntemi ile kıyaslamalarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı(p>0,05). Hasta ve sağlıklı grup kıyaslamasında FA değerlerinde azalma görülen alanlar hasta grubunda; sağ ve sol superior longutidunal fasikulus, sol inferior longutidunal fasikulus, sol inferior frontooksipital fasikulus, sağ ve sol internal kapsül arka bacakları, sol ünsinat fasikulus ve bilateral serebellum belirlenirken kontrol grubunda; sağ ve sol anterior ve superior korona radiata, sağ ve sol internal kapsül arka bacakları ve sol korpus kallosum forseps major belirlenmiştir. Sonuç:İAKB hasta grubu tedavi öncesi, tedavi sonrası ve sağlıklı bireylerde yapılan kıyaslamalarda hasta ve sağlıklı grup arasında FA değerlerinde belli bölgelerde kalitatif olarak farklılıklar saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Difüzyon tensör görüntüleme; fraksiyonel anizotropi; ilaç aşırı kullanımı baş ağrısı; migren; tract based spatial statistics

Introduction and objective: The mechanisms leading to medication overuse headache are not very clear. This study aimed to detect damaged areas and uncover the possible spesific metabolic changes in some brain regions in drug overuse headache patients by using neuroradiological imaging methods.Materials and Methods: This study included sixteen patients (aged between 18-60) that are diagnosed as medication overuse headache by International Headache Society (IHS) The International Classification of Headache Disorders(ICHD) 2013 beta version and sixteen healthy volunteers as control group that matches by age and gender with patient group. Hamilton depression scale performed for patient group. Magnetic resonans imaging( MR) and diffüsion tensor imaging (DTI) is performed to healty group and to patient group before and after 3 months of medical treatment when they are free from pain. Patients who has an over ten points from Hamilton depression scale and and ones who has pathology in their MRI are not included. The datas by imaging findings are analized by Tract Based Spatial Statistics ( TBSS) for differences between two groups.Results: In this study we did not detect any statistical significant difference between age, sex and smoking rates for two groups.The migrain without aura in patient group was %68.75(11/16), migraine with aura was %12.50(2/16), tension type headache was %18.75(3/16) . In patient gorup medication over use headache was caused by simple analgezics use %56.25 (9/16) and combined analgezics use %43.75 (7/16). The mean period of primary headache was 14.6 ±5.6 years and the period of medication over use 3,6±1,4 in patient group. The mean value of Hamilton Depressin scale rates in patient group was 5,2±1,9. By using TBSS there has not detected any statistical significant difference detected in patient, control and healthy gorup for fractional anisotropy (FA), axial diffusivity (AD), mean diffusivity(MD) and radial diffusivity(RD) skeletons (p>0.05). The areas that FA depletion found in patient group were right and left superior longitidunal fasciculus, left inferor longitidunal fasciculus, left inferior frontooccipital fasciculus, left and right internal capsul posterior limbs , left uncinat fasciculus and bilateral serebellum. The FA depletion found areas in control group were when compared to healthy group right and left anterior and superior corona radiata, right and left internal capsul post limbs left corpus callosum forceps majör.Cocnclusion: In comparisons between patient gorup before and after treatment of medication over use headache and healthy individuals we detected some qualytative differences in some particular regions.Key Words: Diffüsion tensor imaging; fractional anisotropy; medication overuse headache; migraine; tract based spatial statistics