التنافس السعودي الإيراني في اليمن 1990-2016م

Abstract

Yemen'in stratejik öneme sahip konumu, yüzyıllar boyunca büyük güçlerin arzuladıkları bir yer olmasına yol açtı. 20. yüzyılın ikinci yarısında, özellikle İran İslam Devrimi'nin başarıya ulaşmasının ve Şah'ın devrilmesinin ardından, bölgedeki en büyük güçler olan Suudi Arabistan ve İran arasında bir rekabet kendisini gösterdi. Bu devletlerden her biri bölgede yayılma ve bir diğerinin nüfuzunu kırma çabasına girişti. Yine bu iki devlet arasındaki çatışma, rekabetin arasında kalan devletlerde vekalet savaşlarının patlak vermesine neden oldu. Aynı şekilde şu an Yemen'de yaşanan iç savaşın, Suudi Arabistan ve İran arasındaki çatışma ve rekabetin bir sonucu olduğu bilinmektedir.Yemen ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler tarihi noktalarda şekil almış ve ilişkilerin seyrine etki etmiştir. Bunlardan en önemlisi Suudi Arabistan ve Yemen arasında 1934'te yaşanan savaştır. Bu savaşın sonucunda iki ülke arasında sınır sorunları baş göstermiş, 2000 yılında bir sınır anlaşması imzalanana kadar da devam etmiştir. Yine söz konusu sorunlar 2004'ten 2016'ya kadar bölgeyi kasıp kavuran olaylara da yol açmış ve iki ülke arasındaki ilişkilerin gidişatına etki etmiştir.Yemen ve İran arasında, İslam'dan önceki döneme kadar uzanan kadim ilişkiler vardır. Tarihte Yemen Kralı, Habeşlileri ülkesinden çıkarma konusunda Perslerden yardım istemiştir. Modern dönemde ise iki ülke arasındaki ilişkiler 1990'da Irak'ın Kuveyt'e saldırmasından fiili olarak başlamıştır. Nitekim ilişkiler 90'lı yıllarda birçok alanda büyük bir gelişme göstermiş, bunun yanında bölgede yaşanan gelişmelerin de bu ilişkiler üzerinde tesiri olmuştur.Anahtar Kelimeler: Yemen, Suudi Arabistan, İran.

Strategic location Yemen made it exposed to the ambitions of several world powers throughout the centuries. During the second half of the 20th century, in particular after the success of the Islamic revolution in Iran, following the fall of the Shah's rule, a rivalry emerged between the two biggest regional powers Saudi Arabia and Iran. Each country started expanding its domination in region while trying to reduce another's influence. This conflict caused the outbreak of proxy wars in countries where this rivalry had effect over. Also the civil war that is currently taking place in Yemen is the result of continuous conflict and rivalry between Saudi Arabia and Iran.The course of relations between Saudi Arabia and Yemen has been influenced by historical events. The most important one was the Saudi Arabia-Yemen war in 1934 which led to emergence of border issues between the two countries. These issues continued until the signing of the border agreement in 2000. They also caused events that stormed the region between 2004 and 2016, furthermore affected the bilateral relations.Yemen has historical relations with Iran, dating back to pre-Islamic period when Yemeni King invoked Persians to expel Abyssinians from Yemen. In the contemporary period, relations between the two countries started practically after Iraq's attack on Kuwait in 1990. Bilateral relations witnessed a major development during 90s in several areas and also the events that took place in the region had influence on the course of relations between the two countries.Keywords: Yemen, Saudi Arabia, İran.