İşletmelerde erken uyarı sorunu ve bir örnek uygulama

Abstract

ÖZET Türkiye'de bugün en çok sözü edilen konuların başında enflasyon, hayat pahalılığı, işsizlik, ihracat, döviz, borsa, gelir dağılımı, firma iflasları ve benzeri olaylar gelmektedir. Bunların hepsi Türk ekonomisinin bugünü ve geleceği ile ilgili sorunlardır. Bu sorunların çözümü için, Türkiye'nin sahip olduğu kaynakları en verimli şekilde kullanmak, araştırıcı ve yaratıcı olmak gerekmektedir. işletmeler malzeme, makina, enerji, işçilik, para, bilgi gibi üretim kaynaklarını kullanarak, faydalı mamul veya hizmet üreten ekonomik örgütlerdir, işletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve büyüyebilmeleri ekonomik bir şekilde çalışabilmelerine bağlıdır. Başka bir ifade ile, yatırım ve yatırımın geri ödeme dönemleri haricinde gelirlerin giderlerden büyük olması gerekir. Aksi durumda, aradaki farkın karşılanabilmesi için kaynak gereksinimi gerekecektir. Bu gerekli kaynağın bulunamaması durumunda, işletmenin fınansal yapısı etkilenecek ve belki de işletme faaliyetlerine devam edemez duruma düşerek başarısız işletme olarak nitelenecektir. Finansal yapısı bozulmuş, yükümlülüklerini yerine getirme gücü zayıflamış bir işletme mali durumunu güçlendirecek bir takım önlemler alabilir. Fakat, önemli olan işletmeyi bu duruma düşürmeyecek şekilde; kaynaklarını etkin ve verimli kullanması yanında iyi planlanan, uygulanan, kontrol edilen ve geliştirilen üretim ve yönetim sistemlerine sahip olması gerekmektedir. Bu anlamda işletmeler, yönetici ve çalışanlarının sezgi ve tecrübelerinden daha fazla bilimsel üretim ve yönetim tekniklerine önem vermeleri gerekecektir. Bu tez çalışması, işletmelerin geleceğe yönelik durumları ile ilgili tahminlerde bulunabilmek için bir erken uyarı modelinin geliştirilmesi konusunu ele almakta ve firma başarısızlığında etkili olan değişkenler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Oluşturulan bu model, işletme yöneticilerinin önem verecekleri faktörlerin belirlenmesinde ve alacakları kararlarda yol gösterici olacaktır. Bu çalışma ile ilgili yurtiçi ve yurtdışı literatürden derlenen görüşler ve yorumların sentezinin yanısıra, literatürde gerçekleştirilen erken uyarı modelleri kuramsal olarak açıklanmaktadır. Model geliştirme aşamasında finansal analiz yöntemlerinden rasyo analizi kullanılmış ve analiz istatistiksel teknikler ile desteklenmiştir.