Üniversitelerin sosyo-ekonomik gelişmedeki rolü ve önemi (Muğla Üniversitesi örneği)

Abstract

vm ÖZ Sosyoekonomik gelişme, ekonomik, sosyal, ahlaki, kültürel ve politik çağrışımlı içeriğe sahiptir. Ekonomik olan ve olmayan faktörleri karşılıklı etkileşimleriyle bir neden-sonuç ilişkisi içerisinde kapsamaktadır. Bir başka ifadeyle sosyo-ekonomik gelişme, bir ülkenin ekonomik, siyasal, kültürel ve sosyal yapılarındaki ilerlemeyi kapsar. Bu nedenle çok yönlü ve çok boyutlu geniş bir görünüme sahip olmaktadır. Dinamik yapıya sahip gelişme sürecine yön tayin eden ekonomik ve sosyal faktörler ülke genelinde farklı yoğunluklarda dağılmaktadır. Bu durum bölgelerarası gelişmişlik düzeylerinin de farklılaşmasına neden olmaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmede özellikle de bölge gelişmesinde altyapı ve üstyapı donatımları zorunlu olmaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmenin beşeri yönünü içeren altyapı çeşidi personel altyapıdır. Gelişme sürecinde toplumların sahip olduğu ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal amaçları kalkınmanın çok önemli altyapı unsurlarını oluşturmaktadır. Bunlar diğer altyapı faktörlerini de kapsayabilmektedirler. Böylece üstyapıyı oluşturan unsurları hem birlikte etkilemekteler hem' de onlardan etkilenmektedirler. Bu nedenle toplumsal değişme, bilgi, teknoloji ve değerler tarafından olmaktadır. Sosyo ekonomik gelişmede değişim sürecine ekonomik, sosyal, kültürel, teknolojik, siyasal, örgütsel ve demografik değişim etki etmektedir. Personel altyapısı, eğitim-öğretim, araştırma ve uzmanlaşma süreçleri içerisinde oluşturulmaktadır. Beşeri sermayenin geliştirilmesinde sosyo-ekonomik gelişme için gerekli düşünce, davranış ve alışkanlıklar önemli rol oynamaktadır. Bu yönüyle toplumsal değişme personel altyapı içerisinde kavranabilmektedir. Çağımızın çok hızlı değişim ve gelişim sürecinde kalkınmanın odak noktasını bilgi ve bilgi üretimi oluşturmaktadır. Bilimsel ve teknolojik yapıdaki hızlı değişmeler ülkeleri bilgi üretme ve kullanma konusunda daha duyarlı yapmaktadır. Değişim sürecinde eğitim toplumun tüm bireyleri için hayat boyu süren bir uğraş halineIX gelmektedir. Beşeri sermaye kaynağının geliştirilmesi ile sosyo-ekonomik gelişme arasındaki ilişkilerde üniversiteler sahip oldukları işlevsel unsurlarla önemli bir rol oynamaktadırlar. Üniversiteler, toplumların kalkınması ve sosyo-ekonomik gelişmelerinde ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal alanlarda öncü konumdaki kurumlardır. Üniversiteler bir taraftan bilgi üretip üretilen bu bilgiyi ülkenin geleceği olan genç nesile aktarır iken, diğer taraftan toplumun yapısını geliştirmeye yardımcı olmaktadırlar. Sosyo-ekonomik gelişme sürecinde yükseköğretim kurumları, toplumun ihtiyaç duyduğu yüksek nitelikli insan gücünü yetiştirmektedirler. Ayrıca üniversitelerin bilim ve tekniğin gelişmesini sağlama ile birlikte ülke sorunlarına çözüm yolları önerme sorumlulukları da bulunmaktadırlar. Üniversiteler ülke ilerlemesi ve gelişmesine yaptıkları katkı kadar, kuruldukları yörenin de sosyo-ekonomik gelişmesine fayda sağlamaktadırlar. Öğretim elemanları, lisansüstü eğitimin temeli olan araştırmalara katkı ve katılımlarıyla bilgi ve teknoloji üretmektedirler. Lisans ve akademik faaliyetleriyle bilgiyi yayarak hem yöre hem de tüm toplumun zihinsel gücünün olumlu şekillenmesine yardımcı olmaktadırlar. Üniversiteler, bulundukları yörede, ülkede ve dünyadaki problemlere karşı duyarlı olmak zorundadırlar. Üniversitelerin bilimsel araştırma yapma, kültür aktarma ve meslek edindirme önemli fonksiyonlarının başında gelmektedir. Ayrıca milli yaşam ile birlikteliğin bekçiliğini yapma ve toplumsal konularda bilimsel rehberlik etme de stratejik fonksiyonlarıdır. Üniversiteler, ülkenin hukuki, ekonomik, sosyal, sağlık ve teknik alanlarında sorumluluk taşımaktadırlar. Yerel, bölgesel ve genel konularda konferanslar, sempozyumlar, paneller, seminerler ve kongreler gibi bilimsel -faaliyetler düzenleyebilmektedirler. Bu toplantılarda sunulacak bildiriler ile yapılacak tartışmalar sonucu ortaya konacak bilgiler toplumun değişik kesimlerince benimsenebildiği ölçüde yerel kalkınma politikası araçlarına dönüşebilecektir. Üniversiteler, akademik, sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerin yanında çevreye yönelik sunduğu değişik alanlardaki hizmetlerle bulundukları yer ile adeta iç içe yaşamanın faydalarını çoklaştırmaya katkıda bulunabilmektedirler.X Üniversiteler, bulundukları ilin ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamına anlamlı düzeyde etkilerde bulunmaktadırlar. Yapılan uygulama anketi sonucunda Muğla Üniversitesi 'nin sosyo-ekonomik gelişmeye olan etkisi eğitim-ögretim, araştırma-geliştirme, akademik faaliyetler, sağlık, sosyal, kültür, ekonomik ve danışmanlık fonksiyonlarıyla hem yerel hem de genel boyutta olduğu ortaya çıkmıştır. Üniversitenin Muğla merkezde kurulması bağlamında ilin ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal bir bütün olarak gelişimine katkı sağlamaktadır. Muğla Üniversitesi şehirdeki toplumsal yaşama canlılık getirmiştir. Özellikle değişik sektörlerdeki ekonomik birimlere büyük desteği olmaktadır. Üniversitenin her geçen gün daha da büyümesi ekonomik faaliyetlerin çeşitlenerek ve yoğunlaşarak artmasını da beraberinde getirmektedir. Muğla Üniversitesi 'nde yaz okulunun açılmasıyla yıl boyunca Muğla'nın sosyal ve kültürel yaşamı daha da hareketlenmektedir. Üniversitenin sosyal ve kültürel yöndeki rolü ve faaliyetleri kentteki aktiviteleri arttırarak siyasi yaşama da etki yapmaktadır.

XI ABSTRACT As the socio-economic development has a socical ethic, cultural and political content; it may cover economic and non economic factors within the dimension of cause-effect and integration. Socio-economic development includes economic, political and cultural improvements of a country. Economical and social factors having a dynamical body and leading to process of development and its extention throughout the country may also cause different levels of development, especially in the development of regions. Infrastructure and suprastructure equipment are considered necessary, humanistic aspect of socio-economic development is personnel infrastructure within the process of advancement; such as social, economic and cultural values of a society incorporates very important infrastructure values. These factors affect the other infrastructure elements and also by this way impact supid structure altogether and are impacted by them. Therefore, social change is caused by knowledge, technology and values. Whereas in the socio-economic development process of development is effected by economical, social-cultural, technological political, demographic elements. Personnel infrastructure is composed within the process of education, research and expertisation. In the development öf human capital, forming of necessary thinking, attidutes and habits play an important role. From that point of view social change can be considered within the framework of personnel infrastructure. In today's world; knowledge and production of information is the focus of fast development and improvement.XII Withing the process of very fast developments of the era forces countries to be more careful in the field of using and producing knowledge and education becomes a life long process for the society, universities undertake an important role with their functional elements between development of human capital resources and socio-economic development. Universities are pioneer instutions in the field of development of societies, socio-economic developments and cultural and political fields. Universities on one hand produce knowledge and transmit to new generation on the other hand they improve structure of the society. In the process of socio-economic development the Higher Education Instutions have the responsibility of producing qualified manpower, realisation of development of science and technology and offering solutions for problems of the country. Universities contribute to the development of a country as well as contributing to socio-economic life of the area. Academic staff produce knowledge and technology in their postgraduate education with their undergraduate and academic activities they form mental power of the area and the society. Universities have to be problem solvers for the area, nationwide and the world. Their primary functions are; scientific researches, culture transmission, qualifying people, guiding national life and unification, leading society and economy, scientific guidance and universities have the responsibilities in economic, social, technical and health areas. As a result of data obtained from local, regional and general conferences, symposioms, seminars and lectures the social change will be realised and will turn into the local instruments of the development. Universities may contribute to social life with their academic, social, cultural and sports activities and other services offered to the area where they are located. Universities also contribute to economic, social and cultural life of the country. According to the results of some surveysxni conducted, it has been found out that Muğla University has contributed to health, social and cultural life from many different dimensions. It has been found out that the university has brought the city liveliness, supported local economy and enriched it, varied social and cultural life and it also reflections on social activities and political life. Summer school of Muğla University enriches social and cultural life of Muğla people.