Toplam kalite yönetiminin rekabet avantajı yaratma ve koruma üzerine etkisi: Dentaş Ambalaj ve Kağıt Sanayi A.Ş. örneği

Abstract

ÖZET Ülkemizde faaliyet gösteren üretim işletmelerinde Toplam Kalite Yönetimi'nin (TKY) rekabet avantajı yaratıp yaratmadığı ve yaratıyorsa da bu avantajı korumada ne derece etkili olduğu hususunda detaylı bilimsel çalışmalar bulunmamaktadır. Konunun önemi göz önünde bulundurularak rekabet avantajının ve bunu koruyabilmenin muhtemel kaynağı olarak TKY incelenmektedir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde TKY ve rekabet kavramları açıklanmıştır, ikinci bölümde, ayrıntılı literatür taraması sonucunda TKY'nin rekabet yaratıcı etkisi ve yaratılan rekabet avantajının korunmasına katkısı üzerine oluşan farklı görüşler ortaya koyulmuştur. Üçüncü bölümde ise, araştırma yöntemi olarak kullanılan örnek olay incelemesi ilk iki bölümde sunulan teorik bilgiler ışığında oluşturulmuştur. Dentaş Ambalaj ve Kağıt San. A.Ş.'de gerçekleştirilen örnek olay incelemesi kapsamında üst kademe ve orta kademe yöneticiler ile yüz yüze yapılan görüşmelerin sonuçları, firmanın arşiv kayıtlan ve dokümanları kullanılmıştır. Veriler iki şekilde analiz edilmiştir. İlk olarak TKY'nin olası rekabet avantajı yaratıcı kriterlerine ilişkin firmanın arşiv kayıtlarından elde edilen sayısal veriler, yapısal değişiklik testi olan CHOW testi ile analiz edilmiştir. Daha sonra yapılan yüz yüze görüşmelerden ortak temalar ortaya çıkarılmış ve bu temalar firmadan elde edilen dokümanlarla desteklenmiştir. Son aşamada ise, sonuç ve öneriler yer almıştır. Yapılan CHOW testi sonucunda TKY'nin verimliliği, kârlılığı arttırması, maliyetleri kontrol altına almasıyla rekabet avantajı yaratmada etkili olmakta iken pazar payını arttırmasıyla rekabet avantajı yaratmada etkili olmadığı söylenebilir. Öte yandan piyasaya yeni ürün sunma hızı hakkında yeteri kadar sayısal verilere ulaşılamadığı için, TKY'nin yaratılan rekabet avantajını korumadaki etkisi CHOW testi ile değerlendirilememiştir. Fakat ulaşılabilen verilere göre TKY'nin rekabet avantajı yaratabileceği gözlenmiştir. Ayrıca, TKY uygulamalarında ilişkilerin karmaşık olması ve sözsüz anlatımı olması nedeniyle kolay taklit edilememesinden dolayı TYK'nin rekabet avantajını koruyabilmesinin mümkün olduğu görülmüştür.

11 ABSTRACT There are detailed scientific studies about whether Total Quality Management (TQM) creates competitive advantage for the firms operating in our country and if it does about how to sustain this advantage. Given the importance of the topic as a potential source of competitive advantage and of sustaining this advantage, TQM is considered. This study consists of three chapters. In the first chapter TQM and concepts of competition were explained. In the second chapter after a rigorous review of the literature, different views on competitive advantage creating effect of TQM and its contribution to the maintenance of this created competitive advantage were reported. In the third chapter under the light of theoretical knowledge presented in the first two chapters, a case-study was established as a study method. In this case-study, which was realised in Dentaş Packaging and Paper Industry Inc, three sources of data were exploited; interviews with top and middle managers, archival records of the company and documents. Data were analysed in two ways. First, related to probable the competitive advantage criteria of TQM, numerical data obtained from archival records were analysed through structural alteration test, CHOW. Then from the interviews common themes were determined and these themes were supported by documents obtained from the firm. In the last phase, conclusion and suggestions were considered. While TQM is effective for creating competitive advantage by increasing productivity and profitability and taking the costs under control, it is not effective for creating a competitive advantage by increasing the market share. On the other hand, as enough numerical data on the speed of introducing a new product into market weren't obtained, effect of TQM on sustaining the competitive advantage couldn't be evaluated via CHOW test. However, from the available data it was observed that TQM has power for creating a competitive advantage. In addition, because of the complex relations involved in TQM applications and their tacitness it was concluded that TQM has the potential for sustaining the advantage.