Karya`da çift ağızlı balta kültü

Abstract

`Karya' da Çift Ağızlı Balta Kültü` konulu bu tez çalışması Karya bölgesinin çift ağızlı balta kültüne ilişkin buluntu veren malzeme ve bunlarla ilgili kutsal alanlarının araştırmasını kapsamaktadır. Çift ağızlı balta, Girit, Mezapotamya ve Anadolu' nun iç kesimlerindeki uygarlıklarda Karya' da olduğu gibi kutsal anlamı ile karşımıza çıkmaktadır. Fakat; çift ağızlı balta Girit' de konumlanmış Minos Uygarlığı' nda, ana tanrıça kültünde görülürken, Mezapotamya' daki Kenan uygarlığında erkek tanrı olan Tanrı Reshef in silahı, atribütü olarak görülür. Anadolu' nun iç kesimlerindeki uygarlıklarda ise çift ağızlı balta yine erkek tanrının elindedir ve Hitit, Frig uygarlıklarında tanrı atribütü olarak Tanrı Teşup, Tanrı Men ve Tanrı Apollon Alsenos gibi farklı tanrıların elindedir. Karya' da çift ağızlı balta, Zeus Labraundos ve Apollon Lairbenos' un atribütü olarak görülmektedir. Zeus Labraundos ve Apollon Lairbenos kültü, yapılan kazılardan elde edilen bilgiler sonucu kesinlik kazanmıştır. Zeus Labraundos Labraunda (Milas-Kocayayla) merkez olmak üzere kıyı Karya' mn çeşitli merkezlerinde tapınım görmüştür. Apollon Lairbenos ise Hierapolis (Denizli- Çalovası) merkez olmak üzere iç Karya' mn çeşitli merkezlerinde tapınım görmüştür. Fakat; Tanrı Apollon Lairbenos' un kutsal alanı olan Hierapolis' in Frigya bölgesi ile sınır oluşturması ve Frigya bölgesinde Apollon Lairbenos tipinde atlı ve de çift ağızlı baltalı Men ve Apollon Alsenos gibi tanrıların betimlenmesi, Apollon kültünün hangi bölgeye ait olabileceği sorusunu da gündeme getirmektedir. Bazı araştırmacılar Apollon Lairbenos' u Frigya' ya dahil ederken bazı araştırmacılar ise Karya' ya dahil etmektedir. Apollon' un kutsal alanı olan Hierapolis' in sınırlarının hem Frigya' ya uzanması hem de Karya' ya dahil olması söz konusu olsa bile, Tanrı Apollon Lairbenos' a iç Karya bölgesi tanrısı denilebilir. Apollon Lairbenos bu bölgede Tanrı Zeus' tan daha önemli bir yere sahipken, Tanrı Zeus Labraundos da kıyı Karya' nın baş tanrısı olarak önemli bir yere sahiptir.

This work called as `The Double Axe Cult in Caria` cover the researches of materials or remains, and the places, relevant to the Double Axe Cult, in Caria. The Double Axe is seen in Crete/Minoan and Mycenaean civilization and the interior civilization of Anatolian region with it's holy meaning as is seen in Caria region. However, the double axe depictions change from each other in these civilizations. For example; the double axe, has an important position in mother- goddess cult of Minoan civilization. Double axe is the weapon or atribute of God Reshef in Canaanites civilization, it is again under the hand of male god in civilizations of interior Anatolian region and especially the double axe seen with Teşup, Men and Apollon Alsenos instead of Zeus in Hittite and Phrygian civilizations in this region. The Double Axe is the atribute of Zeus Labraundos and Apollon Lairbenos in Caria Region. The existence of Zeus Labraundos and Apollon Lairbenos cults has been proved as a result of finds and inscriptions in Caria. Zeus Labraundos had divine being firstly in Mylasa-Labraunda then in various cities in coast of Caria, Apollon Lairbenos had divine being firstly in Hierapolis then in various cities of interior Caria. But; the matters that; the sacred place of god Apollon Lairbenos in Hierapolis shares a common border with Phrygian Region and the depiction of gods seem like Apollon Lairbenos with horse and double axe becomes a current issue the question of where relates the cult of Apollon Lairbenos. While some researchers include Apollon Lairbenos in Phrygian region, others do attribute it to the Carian region. Although the discussion goes on the question of the localization of the sacred place of Apollon in Hierapolis on the borders of Phrygia or Caria, Apollon Lairbenos is named as a god of interior Carian region. Apollon Lairbenos has more important position then Zeus Labraundos inner part of Carian Region, however Zeus Labraundos is the head god of the coast Carian Region.