Antepfıstığı`nda direk somatik embriyogenesis ile klonal çoğaltma

Abstract

ÖZ ANTEPFISTIĞI' NDA DİREK SOMATİK EMBRİYOGENESİS İLE KLONAL ÇOĞALTMA BALOĞLU, Ülkü Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Mehmet ÖZASLAN Mayıs 2003, 53 sayfa Ülkemiz, Antepfıstığı'nın dünyadaki gen merkezi üzerindedir. Bu nedenle, Antepfıstığı, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde çok eski yıllardan beri yetiştirilmekte ve bölge ekonomisine önemli katkılarda bulunmaktadır. Antepfıstığı, özellikle yağ ve protein oranı yüksek bir meyvedir ve oldukça fazla konsantre besin değerine sahiptir. Heterozigotik yapısı nedeniyle, üretiminde sadece vegetatif çoğaltma yöntemleri önem kazanmaktadır. Köklerime zorlukları nedeniyle çelik ve daldırma gibi vegetatif çoğaltma yöntemlerinin kullanılamaması farklı aşı tekniklerini ön plana çıkarmıştır. Ancak bu yöntemin yavaş ve pahalı olması yeterli sayıda çoğaltım materyali eldesini sınırlandırmaktadır. Bu nedenle Antepfıstığı anaç ve çeşitlerinin yoğun klonal çoğaltımında, diğer türlerde olduğu gibi, yeni bir teknik olan doku kültürlerinin kullanılma olanakları araştırılmaktadır. Bununla birlikte, Antepfıstığı'nda bulunan fenolik bileşikler doku kültürü tekniklerinin uygulanabilirliğini negatif yönde etkilemektedir. Bu çalışmada, Pistacia vera L. ev Siirt'te ilk kez 'nurse culture' tekniği ile in vitro fenolik bileşiklerin engellenmesi üzerinde araştırmalar yapılmış ve bu amaçla döllenmiş embriyolar ve sürgün meristemleri kullanılmıştır. 2002 yetiştirme döneminin Temmuz ayı ikinci yansında alınan döllenmiş embriyolardan en yüksek oranda direk somatik embriyogenesis elde edilmiştir. Nicotiana tabacum ev Samsun kalluslarının fenolik bileşikleri engellediği belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Doku kültürü, Pistacia, nurse culture, fenolik bileşikler İ

ABSTRACT CLONAL PROPAGATION THROUGH DIRECT SOMATIC EMBRIOGENESIS IN PISTACHIO BALO?LU, Ülkü M. Sc. in Biology. Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Mehmet ÖZASLAN May 2003, 53 pages Our country is on the 'gene center' in the world for Pistachio. For this reason, especially, the Pistachio was grown in the Region of Southeastern Anatolia for many years and is the most important for the economy of this region. Pistacia vera L., is a fruit which has high in fat/protein ratio. It has a high quality nutrition value. Due to heterozygosity only vegetative propagation methods give promising results in propagation of Pistachio trees. Different grafting and budding methods must be employed since vegetative propagation methods such as cutting and layering cannot be used due to difficulties in rooting. However this method is slow and expensive thereby limiting the number of propagation materials. For this reason, in intensive clonal propagation of Pistachio nut rootstocks and varietes the possibilities of application of tissue culture methods are investigated. Together with this, the phenolic compounds exist in Pistacia vera L. effects the applicability of tissue culture tecniques in negative way. In this study, investigations were done for the first time on obstructing of phenolic compounds in vitro by using 'nurse culture' techniques in Pistacia vera L ev Siirt. For this aim fertilized and ovules and shoot meristems were used. Direct somatic embriogenesis at the highest ratio was obtained from the fertilized embryos which was taken at the growing priod of second half of 2002 July. It was pointed out that calli of Nicotiana tabacum ev Samsun obstructed phenolic compounds. Key words: Tissue culture, Pistachio, nurse culture, phenolic compounds u