Türkiye örnekleminde duygular ve bilişsel-duygu değerlendirme süreci

Abstract

ÖZETTürkiye kültürel bağlamında ayrık duyguların nasıl kavramsallaştırıldığınıincelemek için, örneklemini üniversite öğrencilerinin oluşturduğu beş farklı çalışmayürütülmüştür. Temel çalışma, durumları (olayları) farklı değerlendirmenin farklıduygulara neden olduğunu savunan Bilişsel Değerlendirme Kuramları temelindeyapılandırılmıştır. Türk kültüründe duygusal kavramları daha iyi anlayabilmek vetemel çalışmada hangi duyguların yer alacağını belirleyebilmek için, dört öncülçalışma yürütülmüştür. Farklı yöntemler kullanan ilk üç çalışma; hangi duygukavramlarının daha sık kullanıldığını ve hangi duygu kavramlarının prototipikduygusal bir örneği gibi düşünüldüğünü incelemiştir. Bu çalışmanın sonuçlarıgöstermiştir ki; duyguların prototipik bir örneği gibi düşünülen bazı duygukavramları (mutluluk, öfke, korku, vb.) Batı kültüründe yürütülen öncekiçalışmalardaki duygu listelerine benzemesine rağmen, kültür-özgün duygukavramları (kin, özlem, pişmanlık) da ortaya çıkmıştır. Dördüncü çalışmanın amacıise; katılımcıların her bir duygu kavramını benzerlik ve farklılık değerlendirmelerinegöre nasıl ilişkilendirildiğini incelemektir. Bu çalışmanın sonuçları, duygununsınıflandırılmasında önceki çalışmalardan boyut olarak (benzerlik-farklılık) bazıfarklılıklar göstermiştir. Daha sonra; bilişsel değerlendirme süreçlerini (kontrol,hoşnutluluk, norm uygunluğu, vb.) incelemek için, öncül çalışmalar temelinde on ikiduygu seçilmiştir ve katılımcılara bu duygularla ilgili olarak duygusal tepkilerinibaşlatan kritik olayları değerlendirmeleri için sorular sorulmuştur. Bu temelçalışmanın sonuçları her bir duygunun değerlendirme boyutlarındaki benzerlik vefarklılıklarını belirlemek için bu alanda yürütülen daha önceki çalışmalarlakarşılaştırılmıştır.

ABSTRACTFive different studies based on university student samples have beenconducted to investigate how discrete emotions were conceptualized in Turkishcultural context. The main study is based on Cognitive Appraisal Theories whichhave argued that different appraisals of situations have caused different emotions. Tohave better understanding emotional concepts in Turkish culture and determinewhich emotions would be included in main study, four preliminary studies have beencarried out. Three of these studies using different methodology have investigatedwhich emotion concepts were more frequently used and considered as prototypicalemotional example. The results of these studies have showed that some of theemotional concepts (happiness, anger, fear, etc.) that considered as prototypicalexample for emotions are similar to emotion lists of previous studies conductedWestern culture , but some of emotional concepts (longing, ill will, remorse, etc.)have arisen in these studies could be considered as emic emotional concepts. Theforth study was aimed to figure out how the participant relate each emotion conceptsthrough similarity and dissimilarity evaluations. The findings showed somedifferences in classification of the emotion as dimension (similarity-dissimilarity)from past studies. Then, 12 emotions were chosen based on the preliminary studies toinvestigate underlying cognitive appraisal processes (control, pleasantness, normcomparability, etc.) of these emotions through related appraisal questions whichasked to participants to evaluate the critical events that started the emotional reaction.Findings of this main study were compared to previous studies to determinesimilarity and differences in underlying appraisal dimensions for each of emotions.