Aristoteles`in devlet öğretisi

Abstract

ÖZET Aristoteles'in devlet öğretisini, onun ahlak öğretisinden hareketle, belli bir bütüncüllük içerisinde yansıtmayı amaçlayan bu çalışma, öncelikle energia-kinesis ayrımı üzerinde durmuştur, energia, kendi amacını kendi içinde taşıyan, tam, mükemmel ve zamana bağımlı olmayan bir hareket türünü yansıtırken; kinesis, bunun tersine, başka bir amaca yönelmiş, zamanla sınırlı ve eksikli bir hareketi ifade eder. Bu iki hareket türünün, belirlenen konu başlığıyla ilgisiyse, ahlak öğretisindeki yerlerinden kaynaklanmaktadır. Aristoteles, insanın yaşamdaki temel amacını mutluluk (eudaimonia) olarak belirledikten sonra bunun, bir kinesis olmadığını, energia olduğunu dile getirir. Başka bir ifadeyle, insanların her türlü yapıp etmelerinin kendileri dışında bir amacı bulunurken, mutluluğun amacının gene kendisi olması, her şeyin bu temel amaca erişmek için gerçekleştiriliyor oluşu onu, energia belirlenimi içine sokmaktadır. Bununla birlikte, mutluluğun Aristoteles tarafından ruhun erdeme uygun etkinliği olarak tanımlanması da, ahlak öğretisinin kurucu öğeleri olan bazı kavram ve durumları ele almayı gerektirir. Bunlar, özellikle Nikomakhos'a Etik ve Eudemos'a Etik'te tek tek incelendiği üzere iyi ve iyi eylemin, ruhun yetilerinin, tercihin, erdemlerin, hazzın, dostluğun ve adaletin ne olduğu konusunda yoğunlaşırlar. Bunun sonucunda da yetkin bir yaşamın kurulabilmesi için gerekli ölçütler belirlenmiş olur. Teoria etkinliğinin Aristotelesçe en yetkin yaşamı olanaklı kılacak tek etkinlik olarak kabul edilmesi de esasta az önce sözü edilen ölçütlere dayandırılmaktadır. Teoria etkinliği ayrıca, insanı doğadaki öteki canlılardan ayıran akıl aracılığıyla gerçekleştirilmesi itibariyle insandaki en iyi'ye özgü etkinliktir de. En yetkin yaşamın ne olduğu, hangi tür etkinliğe dayandığı sorularının açıklığa kavuşması, beraberinde bu yaşamın nasıl bir toplumsal örgütlenme biçimi içerisinde kurulacağı sorusunu getirir. Buradan da, bu çalışmanın ana izleğini oluşturan devlet öğretisine doğru yol alınır. Bu bağlamda, yöneten yönetilen IIIayrımının ahlak öğretisindeki dayanaklarına değinilmesinin ardından, devletin, onu oluşturan insan topluluklarıyla olan bağı incelenir. Özellikle aile içindeki ilişki biçimleri bu açıdan değerlendirilir. Kölelik, servet edinme, ailede yer alan diğer bireylerle ilişkiler gibi konular, devlet çatısı altındaki yaşantıyla ilişkilendirilerek konumlandırılırlar. Böylelikle, yönetim biçimlerinin tartışılması için gerekli zemin de hazırlanmış olur. Doğru olan ve doğrudan sapan diye iki başlığa ayrılan yönetim biçimleri, düşünsel bağları içerisinde, karşılaştırmalı olarak değerlendirilirler. Bu arada, devleti meydana getiren sınıfların neler olduğu, kimlerin yurttaş olarak kabul edileceği, yönetici sınıftan olanların vasıfları, bütün bunlar, bu tartışma süresince belirginleştirilirler. Son kısımdaysa ideal devletin nasıl bir yapıya sahip olması gerektiği üzerinde durulur. Sınıflar ve toplumsal ilişkiler ağı, buraya kadar yapılmış belirlemeler de göz ardı edilmeden, yeniden kurgulanarak çalışma noktalanır. IV

ABSTRACT This study, which aims to reflect Aristotle's State theory in a certain totality in accordance with theory of ethics, firstly discusses the distinction between energia and kinesis. While energia reflects the type of action that is complete, perfect, not temporal and it has its aim in itself, on the contrary kinesis means incomplete and temporal action, and it has its aim out of itself. The relation of these types of actions with the subject of the study is based on their position in his theory of ethics. Aristotle, after determining the basic aim of human life as happiness (eudaimonia), expresses that it's not kinesis, but energia. In other words, while all the actions of human beings aim for an external thing, the aim of happiness is already itself and everything is done to reach this aim, so this places happiness in designation of energia. However, Aristotle's expression of happiness as an action of soul which is appropriate to virtue, requires discussing some concepts and States that are about ethics. As it is examined especially in Nicomachean Ethics and Eudemian Ethics, all of these focus on what is good and the good action, the talents of the soul, preference, virtues, pleasure, friendship and justice. In conclusion, necessary criterions to set up the best life are designated. The acceptance of theoria as the unique action that renders the best life possible by Aristotle, is fundamentally based on the aforementioned criterions. Theoria is an action which is certified by reason that distinguishes human beings from other live beings, is also an action peculiar to the best in man. The answers to the questions about what the best life is and which type of action it is based on, bring to mind the question of what kind of social organisation this life can be set up in. From this viewpoint, we may proceed on to the State theory which is the main theme of this study. In this context, after discussing the bases of the distinction between the ruler and the ruled in ethics, the relation of the State and the public that forms this State is discussed. Especially the kinds of relations within Vthe family are examined from this point of view. The subjects like slavery, wealth, the relations between individuals in the family, are positioned in accordance to a life under the State. Thereby, the necessary base on which one can discuss the forms of administration is formed. The forms of administration, which are separated in two titles, as the right one and as the one that steers away from the right, are examined comparatively in intellectual connections. Meanwhile, what classes form the State, who can be accepted as citizens, the skills of the ruling class, all of these are clarified during this discussion. In the last section, dwells upon the structure that best State has to have. The study ends by establishing the network among classes and social relations, without avoirihg the designations made before. VI