Yazılı basında yapısal değişim, tekelleşmenin ve promosyonun rolü

Abstract

Özet Türkiye'de gazeteler tekelci yapı içinde işlev görmektedir. Medya grupları içindeki firmalar arasında yatay, dikey, çapraz tekeller mevcuttur. Medya grupları iletişim dışından firmalara da sahiptir. Bu tür medya yapıları gazetelerin işleyişine, içeriğine, yayın kimliklerine nasıl etki etmiştir? Medya grupları içindeki firmalar arası iletişim promosyon etkinlikleri üzerinde gerçekleşmektedir. Gazeteler iş adamı patronlarca yönetilmeye başlanmıştır. Bunun sonucunda gazetelerde şu değişimler yaşanmıştır: Gazetelerin yarı kamusal hizmet verme işlevinin yerini ticari kaygılar almıştır. Yüksek tiraj birincil hedef olmuştur. Bunun sonucunda promosyon uygulamaları daha yoğun ve düzenli kullanılmaktadır. Gazetede birinci adam konumundaki genel yayın yönetmenleri önem kaybetmiş, yerini finansman müdürleri, pazarlama müdürleri önem kazanmıştır. Gazete yazı işleri servislerinin (özellikle istihbarat, araştırma, kültür, sanat servisleri) önem kaybetmiştir. Yeni servisler ve sayfalar eklenmiştir. Turizm, gezi, oto, magazin, ekonomi, para gibi yeni servisler eklenmiş veya önem kazanmıştır. Amaç yüksek tiraj olduğundan kaliteli yayın yerine içeriği boşaltılmış, görsel ağırlığı çok, magazin haberciliği önem kazanmıştır. Gazeteler arasında yatay, dikey ve çapraz tekelleşme oluştuğundan fazla istihdasmı önlemek için ortak haber havuzlan oluşturulmuştur. Bu durum gazetelerin birbirlerine benzemesine neden olmuştur. İş adamı patronlar gazete çalışanlarını sendikalardan çıkmaya zorlamıştır. Bu nedenle çalışanlar otosansüre başvurmaktadırlar. Gazetelerde medya gruplarının patron ve firmalarının tanıtımını ve reklamını yapacak haber- reklam formatında haberler çoklukla kullanılmaktadır. Sonuç olarak gazetelerin tekelci yapılar içinde yer almasının gazetelerin tarafsızlığını kaybetmesine neden olmuştur. Bu durum halkın gazeteler aracılığı ile bilgi alma hakkını engellemektedir. *-*ssstf v ^-TS^KtakSi^

Abstract Journals in Turkey have been working in monopol structure. There are vertical, horizontal and cross integrations among the firms of media groups. How do such structures effect the operation, content and publication identify? The relation within the firms of media groups has taken place with the promotion activities in recent years. The journals have been managed by merchant managers. As a result of this situation following effects have occured in journals: Trade mission has become more important than public services. High rate of edition has the major object. Because of this idea, the application of promotion has been increased fruqently and penyodicaly. The general edition directors have lost force. Despite of them marketing and finanse managers have reached power. Moreover some changes have occurred in the edition services of the news. Especially search of journal services, culture and art services have lost force. Despite of them tourism, travel, car, magazine, economy, money services have been added. Since the main object is high edition, the qualified journalism has been replaced by the magazine journalism which has visual and weak news. Because of the integration, the media groups have established common news pools to prevent excessive employement. Using the same common news pool has resulted with the same contents of journals. The merchant bosses have pressed their staff to leave the union. This caused self sensur. In the gruops' journal advertisemental news has been used fruquently by the merchant bosses to promote the firms of their groups. As a result, we can say that the monopoly structure in media caused the journals to lose objectivity and these circumstances prevent the public right of informing news. VI