İmalat işletmelerinde fire ve kusurlu üretimden kaynaklanan bozuk mamüllerin maliyetlendirilmesi ve yalıtım sektöründe bir uygulama

Abstract

XIII ÖZET Bu çalışmanın konusu olarak `İmalat işletmelerinde fire ve kusurlu üretimden kaynaklanan bozuk mamullerin maliyetlendirilmesi ve yalıtım sektöründe bir uygulama` seçilmiştir. Bu araştırmanın amacı, üretim işletmelerindeki fire, artık, kusurlu mamul ve bozuk mamullerin oluşma nedenleri ve bunların maliyetler üzerindeki etkilerini araştırmak, aynı zamanda eski kaynaklarda ıskarta olarak tanımlanan bu kayıpların tanımlarını ve birbirinden farklı yönlerini de tespit etmektir. İşletmelerin amaçları belirledikleri kalitede mamul üretmek olmasına rağmen her zaman istenilen kalitede mamul üretmek mümkün olmamakta, fire, artık, kusurlu mamul ve bozuk mamul olarak ortaya çıkan ve miktar dengesini bozan unsurlar olarak ifade edilen bu kalitesizliklerin nedenleri olarak; Direkt ilk madde ve malzemenin istenilen kalitede olmaması, işçilerin yeterli özeni göstermemesi, üretim araçlarının yetersizliği, hatalı iş emri uygulamaları, dikkatsizlik ve ihmal gibi nedenlerdir. İşletmeler fire, artık, kusurlu mamul ve bozuk mamul maliyetini, bunlarla ilgili verilecek kararlara dayanak teşkil etmesi için tespit etmek isterler. Örneğin, insan faktörü için kalifiyeli insangücü kullanma (kalifiyeli insangücünün işe yerleştirilmesi, hizmet içi eğitim programları vb.) ayrıca makinelerin verimliliğinin artırılması, direkt ilk madde ve malzeme kaynaklarının seçimi kararlarında olabileceği gibi. Bu çalışmada fire, artık, kusurlu mamul ve bozuk mamul maliyetlerinin hesaplanması sipariş ve safha maliyetleme yöntemlerine göre ayrı ayrı gösterilmiştir. Yalıtım sektöründe kullanılan mamullerin kalınlık ve ebatları genel kabul görmüş esaslar çerçevesinde belirli olduğundan yalıtım mamullerinin maliyetleri safha maliyet yöntemine göre çıkarılmaktadır. Bu çalışmada da safha maliyet yöntemine göre bire bir rakamlar çerçevesinde yalıtım mamulü olan foamboard'un FIFO (İlk Giren İlk Çıkar), LIFO (Son Giren İlk Çıkar) ve ortalama maliyet yöntemlerinde fiili maliyeti hazırlanmıştır. Günümüzde gelişmiş ülkelerde yaşanılan mekanların yalıtımına büyük önem verilmektedir. Nedeni ise, dünyadaki kıt kaynakların başında gelen enerji ve enerji kaynaklarının tüketilmesinde tasarrufa verilen önemdir. Yalıtım ile bu kıt kaynaklar daha dikkatli kullanılarak tasarruf sağlanmaya çalışılmakta aynı zamanda da çevreye karşı duyarlı olunmaktadır. Türkiye de yalıtımın yeterli olarak yapılmamasının sonucunda gerçekleşen enerji kaybı 2 - 2,5 milyar ABD Doları'dır. Yalıtım sektöründe kullanılmakta olan mamuller; Camyünü, taşyünü, izopor, elastomerik kauçuk ve foamboard'dur. Bu yalıtım mamulleri sayesinde binalar dış etkenlere karşı korunduğu gibi mekanların içindeki yaşayan insanlarında ısı ve sese karşı yalıtımını sağlayarak sağlıklı mekanlarda yaşama imkanı sağlamaktadır.

XIV ABSTRACT The main subject of this study is to `determine the cost of defective products resulting from defective production in factories, and its application in the insulation sector`. The objective of this study is to discover occurrence reasons of waste, loss, defective and faulty products and to research their effect on the cost as well as to determine the description of these losses identified in old studies as discards and to research the differences between one kind of loss and another. Although the aim of business enterprises is to manufacture products in accordance with chosen quality standards. However it is impossible to achieve production at ones chosen quality standard fully. The reasons for the existence of quality problems described as causes degrading the quantity balance and occurred as waste, loss, defective and faulty products are the first article and its material is not the desired quality, workers do not take sufficient care, incapability of the manufacturing equipment, incorrect production instructions, negligence and carelessness etc. Business enterprises desire to evaluate the cause and cost of waste, loss, faulty and defective products in order to aid managerial decisions made in relations thereto, for instance decisions made regarding choice of manpower (employment of qualified workmen, service training programmes etc), decisions made to improve manufacturing machinery, decisions made to improve the quality of raw materials. In this study the calculation of the cost of waste, lost, faulty and defective products has been made within the job order and process costing methods. Since the thickness and size of the products used within the insulation sector are predefined within the generally accepted principles, the cost of the insulation products are calculated according to the process costing method. In this study the actual cost of extruded polystyrene, an insulation product, has been calculated in the FIFO (first-in first-out), LIFO (last-in first-out) and average cost methods according to the process costing on the basis of actual figures. In our days, the insulation of living areas in the developed countries is important. The reason for this is the importance given to saving energy and energy resources, an essential resource quickly running out in the world. Insulation is being used for money saving and for environmental reasons. The energy loss in Turkey due to insufficient insulation is between USD 2 - 2,5 billion. The products used in the insulation sector are glass wool, rock wool, styropor, elastomeric rubber and extruded polystyrene. With these insulation products buildings are protected against external influences, and the people living indoors experience the change of living in a healthy place insulated against harsh temperature and noise.