Çeviri ve dilbilim ilişkisi

Abstract

Dil ve düşünce birbirinden ayrılmaz iki olgudur. Kişi belli düzeyde dil yetisineulaştığı zaman düşünce düzeyi de o derecede yaratıcı olur. Özellikle çeviri de iki dillibir işlem olduğu için yaratıcılık gerektiren bir işlemdir. Çevirmenin görevi ister anadilinde isterse bir başka dilde olsun, metni anlayıp, analiz ederek bir başka dileaktarmaktır.Dilbilim, çevirmene metni çevirmede yardımcı olur. Ortaya çıkan yananlamve çifte anlamlılık vs. bağlam içerisinde çözümlenmesi, kaynak dilin erek dilinnormlarına ve kültürlerarasılığa göre çevrilmesinde de dilbilim yardımcı olmaktadır.Çeviri kültürlerarası bir iletişim aracı olduğuna göre; kültür düzeyinin çevirideki rolüdil vasıtasıyla gerçekleşir.Bu çalışmada çevirinin dilbilime nasıl yardım ettiği ve aralarındaki ilişkiçeşitli şekillerde anlatılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca çeviri ve dilbilim ilişkisi?metinlerarasılık? kavramı açısından da ele alınmaya çalışılmıştır. Bu kavramdankastedilen; her metnin kendinden önce gelen metinden parçalar taşıdığı bir bakımaonun kopyası olduğu ve hiçbir metnin de kendinden önce gelen metinlerden tamamenbağımsız olamayacağıdır.Bu çalışmanın birinci bölümünde çeviri ve metindilbilim ilişkisi elealınmakta; ikinci bölümde ise daha ziyade ?metinlerarasılık? kavramı üzerindedurulmakta, bir eserin kendinden önce yazılan eserlerden nasıl etkilendiğine vemetinlerarasılık kavramının ne olduğuna dikkat çekilmeye çalışılmaktadır. Üçüncübölümde, çeviride bazı alanlarda ortaya çıkan sorunlar, örneğin; deyimlerin,kalıplaşmış ifadelerin çevirisi ve dilbilgisel cinsiyete dayalı çeviriler ve çözümönerileri üzerinde durulmaktadır. Dördüncü bölüm metinlerde bağdaşıklık, tutarlılıkkavramlarını ele almaktadır. Bu kavramlar dilbilimsel bakımdan çeviride önemli yertutar. Bu kavramların önemi örnekler yardımıyla ele alınmış ve açıklanmayaçalışılmıştır.Anahtar Sözcükler : Bağlam, söylem, kültürlerarasılık, metinlerarasılık,tutarlılık, bağdaşıklık

Language and thought are two phenomena which are inseperable from oneanother. Once one reaches a certain level of linguistic ability, his level of thinkingwill be so creative as well. As translation is a bilingual process, it requires creativity.Whether in his native tongue or in another, it is translator?s duty to understand a textand analyse and transfer it into another language.Linguistics helps translator to translate a text. Linguistics also helps to dealwith connotation and ambiguity arising in context and to translate target language onthe basis of source language and interculturality. As translation is a means ofintercultural communication, the role of translation in the level of culture is carriedout by language.This study in various ways deals with the way how linguistics helpstranslation and the relation between them. In addition, this relation is dealt with on thebasis of intertextuality. What is meant by this term is the relationship that existsbetween different texts, especially literary texts, or the reference in one text to others.The first chapter of this study deals with the relation between translation andlinguistics. The second chapter mainly focuses on intertextuality; how a text isaffected by another text and what is meant by the term ?intertextuality?. Chapterthree deals with some problems arising in some fields of translation; i.e translation ofidioms, collocations and grammatical gender and suggestions for solution areproposed. Chapter four deals with the terms ?coherent and coherence? which areimportant in translation from a linguistic point. The importance of these terms isexplained with examples.Key words : Context, discourse, interculturality, intertextuality, coherent,coherence.